Ο Γιάννης Μόρτζος δεν χρειάζεται καμία σύσταση, καθώς είναι πια
(αν και θα διαφωνήσει ο ίδιος με αυτόν τον χαρακτηρισμό, καθώς
τον διακρίνει η σεμνότητα) ένας ζωντανός θρύλος, μύθος της Ελληνικής υποκριτικής τέχνης…
Πάντα όταν βρίσκεις τον δάσκαλο όπως τον αποκαλούμε όλοι όσοι ασχολούμαστε με τις τέχνες, θέλεις να τον ρωτήσεις πολλά καθώς είναι πηγή έμπνευσης ερωτήσεων…
Για ακόμα μία φορά κάναμε μία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, εφ’ όλης της ύλης. Δεν θέλω να πώ παραπάνω πράγματα στον πρόλογο, καθώς θα αδικήσω τα λεγόμενα του.
Αξίζει να την διαβάσετε όλη μέχρι τέλους…
Μία συζήτηση που έγινε εδώ και καιρό (για αλλότριους λόγους ανέβηκε σήμερα), για λογαριασμό του kallitexnes.gr, αλλά πάντα επίκαιρη… Απολαύστε την…
Να ξεκινήσουμε από το σήμερα. Έχετε σκηνοθετήσει μία παράσταση εξαιρετική στο Θέατρο Ημέρας.
Βεβαίως.
Με μία απίθανη ηθοποιό, την Γιούλη Ζήκου! Και απευθύνεται στα ζώα. Το βραβευμένο κείμενο του διακεκριμένου συγγραφέα, του κου. Χριστοδούλου Οπότε, θα ήθελα να ξεκινήσουμε απ’ αυτό και να κάνουμε μία αποτίμηση καθώς έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος της στο θέατρο Ημέρας και θα συνεχίσει φαντάζομαι ανά την Ελλάδα κτλ.
Όταν πήρα στα χέρια μου αυτό το έργο, το θεατρικό έργο του Γιώργου Α. Χριστοδούλου, πρέπει να πω ότι εντυπωσιάστηκα αμέσως. Αλλά δεν ήξερα αν θα μπορούσα να το σκηνοθετήσω εγώ ή αν έπρεπε να το σκηνοθετήσει κάποιος άλλος. Η Γιούλη, η γυναίκα μου, είχε ξεκινήσει κάποιες πρόβες με κάποια σκηνοθέτιδα αλλά δεν προχωρούσαν καθόλου. Ή μάλλον προχωρούσαν, αλλά λάθος. Και είδα ότι τα πράγματα δεν πήγαιναν καθόλου καλά, με αποτέλεσμα να καθυστερεί να γίνει μία παράσταση η οποία θα μπορούσε να ανέβει σύντομα. Πρέπει να πω αυτό, ξεκίνησε από το 2019 και εν τω μεταξύ μας μπήκε στη μέση και ο κορονοϊός. Επομένως, σταμάτησαν οι πρόβες, σταμάτησαν τα πάντα. Τώρα που απελευθερώθηκε ο τόπος από τον κορονοϊό κατά κάποιον τρόπο, η Γιούλη μου είπε ότι θέλει οπωσδήποτε να το κάνει παράσταση και να παίζει, γιατί το αντικείμενο αυτό την είχε ταράξει συθέμελα. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω την σκηνοθεσία εγώ.
Δυσκολεύτηκα πάρα πολύ, πρέπει να το πω αυτό, γιατί έπρεπε να βρω και τον σωστό δρόμο, την σωστή μέθοδο ούτως ώστε η παράσταση πραγματικά να είναι έτσι όπως την εμπνεύστηκε ο συγγραφέας. Η ιστορία με λίγα λόγια είναι η ζωή ενός σκύλου που γυρίζει μετά από χρόνια από τον άλλο κόσμο, έρχεται, κατεβαίνει στην Γη και ψάχνει να βρει το παλιό του αφεντικό. Μέσα σε επτά μέρες λοιπόν, μας διηγείται ακριβώς πώς έζησε με το παλιό του αφεντικό. Και βέβαια, ψάχνει να το βρει, αλλά το αφεντικό δεν βρίσκεται. Και στο τέλος βλέπουμε ότι το αφεντικό έχει πεθάνει και αυτό, έχει φύγει και δεν μπορεί να το βρει σε καμία περίπτωση. Ένα έργο άκρως ποιητικό αλλά με μία πολύ έντονη, θα έλεγα, ζωντάνια ρεαλιστική στην εκφορά του λόγου. Ξεκινήσαμε πρόβες με την Γιούλη Ζήκου και τον Μάριο Τζανακάκη που θα έκανε και το δεύτερο πρόσωπο, και πρέπει να πω ότι κουραστήκαμε πολύ, και εγώ και οι ηθοποιοί μου, για να βρούμε την σωστή μέθοδο ούτως ώστε όταν γίνει παράσταση, να μην φανεί ότι είναι αφελές. Η ιστορία του σκύλου λοιπόν φέρνει στη μνήμη των ανθρώπων όλων πόσο πιστό μπορεί να είναι ένα σκυλί στο αφεντικό του και πόσο του μένει αυτό το πράγμα χαραγμένο ακόμη και όταν φεύγει από τη Γη. Με λίγα λόγια είναι το σκυλί που έχει την μορφή ανθρώπου, την σκέψη ανθρώπου και τα αντανακλαστικά ανθρώπου. Γι’ αυτό πρέπει να πω ότι ίσως είναι η πρώτη μου σκηνοθεσία που κουράστηκα πολύ για να βρω τον σωστό δρόμο. Έχω κάνει γύρω στις 50 σκηνοθεσίες. Αυτή η σκηνοθεσία μου χάραξε την μνήμη διαφορετικά.
Θίγεται ένα θέμα όπου στις μέρες μας ειδικά είναι πάρα πολύ έντονο, μέσα σ’ όλα τα άλλα, η κακοποίηση των ζώων…
Ξεκινάω απ’ αυτό τώρα. Συνεχίζω μάλλον απ’ αυτό τώρα. Η συμβίωση του ανθρώπου με το σκυλί είναι κάτι το οποίο προσδιορίζει το ήθος και το ύφος του ανθρώπου. Πιστεύω λοιπόν ότι όλοι οι άνθρωποι μέσα στο βάθος κρύβουν μία καλή ψυχή που σε άλλους εκδηλώνεται πολύ έντονα, σε άλλους μέτρια και σε άλλους καθόλου. Αυτό λοιπόν το έργο είναι ικανό να ξυπνήσει τα ένστικτα του ανθρώπου και να πει «Έχω φίλους;», «Έχω. Αλλά έχω και έναν καλό φίλο που λέγεται σκυλί». Και είναι η εποχή που δεν μπορώ να ανεχτώ ούτε εγώ ούτε κανείς νομίζω, να ανεχτεί ότι θα φερθεί άσχημα στον φίλο του, θα τον παιδεύει και θα τον τυραννήσει, ακόμα και να τον σκοτώσει. Είναι εγκληματική πράξη πλέον το να φέρεσαι άσχημα σ’ έναν φίλο σκυλί. Και θέλω να πω ότι το υποστηρίζω εγώ με πολύ μεγάλη εντατικότητα, γιατί στην εποχή μας τα πράγματα έχουν ξεφύγει και λίγο και καμιά φορά λέμε ότι «Δεν βαριέσαι, σκυλί ήτανε, δεν πειράζει». Εγώ δεν λέω το «Δεν βαριέσαι», λέω «Είναι έγκλημα να πειράξεις ένα σκυλί και να το κάνεις να υποφέρει».
Αν δεν κάνω λάθος έχετε ζωάκι.
Έχουμε ένα πολύ ωραίο σκυλί, τον Ρωμαίο μας. Έτσι τον λέω, τον Ρωμαίο. Τον πήραμε από πολύ μικρό, τον μεγαλώσαμε και τον έχουμε συντροφιά στο σπίτι και είναι το τρίτο μέλος της οικογένειας. Αυτό το σκυλί έπαιξε και σημαντικό ρόλο κάποια στιγμή στη ζωή της γυναίκας μου της Γιούλης, διότι συνέβη ένα τραγικό γεγονός… Έλειπα από το σπίτι εγώ για δουλειές εκτός Αθηνών και ένα βράδυ την ώρα που πήγαινε να κοιμηθεί η Γιούλη, μεσάνυχτα περασμένα, έπαθε μία κρίση και έπεσε ξερή στο πάτωμα. Το σκυλί κατάλαβε ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει και άρχισε να ουρλιάζει, να φωνάζει, να χτυπιέται, να χτυπάει τις πόρτες, να κάνει σαματά πάρα πολύ μεγάλο, σε σημείο που να ξυπνήσουν όλοι στη γειτονιά και να πάρει και είδηση η αδερφή της η Μαρία η οποία μένει ευτυχώς στο κάτω πάτωμα, ανέβηκαν και την βρήκατε την Γιούλη σε τέτοια κατάσταση, που αμέσως πήγε στο νοσοκομείο. Το αποτέλεσμα ήταν θετικό γιατί χάρη σ’ αυτή την επέμβαση σώθηκε. Άρα, χρωστάει τη ζωή της σ’ ένα μεγάλο μέρος σ’ αυτό το σκυλί. Εμείς από τη στιγμή εκείνη και μετά το θεωρήσαμε αυτό το πράγμα κάτι το σημαντικό στη ζωή μας και είπαμε ότι μόνο γι’αυτό που ζήσαμε αξίζει τον κόπο να ασχολούμαστε με τα σκυλιά, με τα ζώα γενικά, αλλά με τα σκυλιά τα οποία είναι μέσα στο σπίτι μας. Και το σκυλί το έχουμε μέσα στο σπίτι. Με το σκυλί μιλάμε, με το σκυλί έχουμε σχέση σαν να είναι τρίτος άνθρωπος.
Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να σκηνοθετείς έναν ταλαντούχο άνθρωπο μεν, με πολύ μεγάλη αντίληψη δε, αλλά δεν παύει να συμβιώνετε και μαζί.
Είναι δύσκολο. Να πω γιατί. Γιατί πρώτα-πρώτα η Γιούλη ως ηθοποιός είναι πολύ απαιτητική. Η Γιούλη είναι μία ηθοποιός με πολλά χαρίσματα, με πολύ ταλέντο, αλλά έχει και τις δικές τις απόψεις, τις οποίες βεβαίως πρέπει εγώ ως σκηνοθέτης να τις δέχομαι, αλλά σε ποιο βαθμό, δεν ξέρω μέχρι ποιο βαθμό θα τις δέχομαι. Είμαι υποχρεωμένος εγώ λοιπόν αφού σκηνοθετώ, να αναλάβω την πρωτοβουλία των κινήσεων. Και μπορεί να λέει η Γιούλη ότι «Με κούρασες. Με έκανες να υποφέρω», αλλά λέω εγώ «Μόνο έτσι, θα κουραστείς και θα υποφέρεις για να κάνεις και καλή παράσταση». Και το πετυχαίνει.
Μέσα στο 2023, τώρα που μιλάμε, και που σιγά-σιγά έχουν αρχίσει και γίνονται πράγματα, οι καλλιτεχνικές σας ανησυχίες, οι επόμενες δουλειές που έχετε ποιες είναι;
Πρώτα-πρώτα να πω ότι έχω ιδιαίτερη αδυναμία στην ελληνική παραγωγή. Θέλω να ασχολούμαι περισσότερο με την ελληνική δραματουργία παρά με την ξένη. Όχι ότι την σνομπάρω την ξένη, για όνομα του Θεού. Αλλά μου αρέσει περισσότερο να προωθώ έργα Ελλήνων συγγραφέων, νεοελλήνων συγγραφέων. Και το θέμα είναι ότι πολλοί γράφουν αλλά λίγοι γράφουν σωστά. Και εγώ είμαι υποχρεωμένος να παρακολουθώ πιστά και τακτικά την γραφή των Ελλήνων, των νεοελλήνων συγγραφέων και όταν δω κάτι καλό αυτομάτως λέω «Άρα μπορώ να ασχοληθώ με αυτό το έργο», μπορώ να πω ότι ασχολούμενος θα προσφέρω κάτι καινούργιο, κάτι καλύτερο απ’ αυτό που μέχρι στιγμής έχω προσφέρει. Με τον Γιώργο Χριστοδούλου είμαστε φίλοι. Λέει ο Χριστοδούλου ότι τον έβγαλα εγώ στο κουρμπέτι που λέμε, ανεβάζοντας το πρώτο του έργο, τον «Γιαννούλη Χαλεπά». Και πράγματι, τότε τον γνώρισα και κάναμε μεγάλη επιτυχία πάλι με την Γιούλη Ζήκου η οποία έπαιζε τον βασικό ρόλο. Αλλά διαβάζω και άλλα πολύ καλά ελληνικά έργα και είμαι σε θέση κάθε φορά να κάνω το άλμα αυτό. Το θέμα πάντα είναι οικονομικό Και πρέπει να το πω ότι δεν δεχόμεθα… δεν έχουμε καμία ευκολία και καμιά ας το πούμε έτσι χορηγία από πουθενά, ούτε από το κράτος, από το Υπουργείο Πολιτισμού, ούτε από ιδιώτες. Δεν υπάρχουν πια αυτά. Λοιπόν, ξεκινάμε μία δουλειά, ξεκινάμε μία παράσταση και λέμε «Όσο μπορούμε να αντέξουμε». Εάν μας τιμάει το κοινό, αντέχουμε. Και δεν θέλουμε περισσότερο. Θέλουμε το κοινό μόνο. Αλλά καμιά φορά τυχαίνει να μην είναι τόσο πολύ τα πράγματα καλά, οπότε είμαστε υποχρεωμένοι να σταματάμε. Αυτό να δούμε τώρα τι θα γίνει με το «Ζεϊμπέκικο της Τζοκόντα» που κάνουμε τώρα. Αυτός είναι ο τίτλος του έργου μας. Ένα έργο που το παίζαμε τα σαββατοκύριακα στο Θέατρο της Ημέρας στους Αμπελόκηπους, είχε μεγάλη απήχηση και απ’ αυτό θα συνεχίσουμε και έχουμε υπόψη μας οπωσδήποτε να δούμε κάτι για το αμέσως επόμενο διάστημα, πάλι μία καλή παράσταση.
Μιας και είπατε προηγουμένως «ελληνική παραγωγή, ελληνικό πρωτογενές κείμενο». Βλέπουμε πάρα πολλά σίριαλ σε όλα τα κανάλια πια, ακόμα και στα κρατικά. Και βλέπουμε και νέους ταλαντούχους ηθοποιούς που το θεατρικό κοινό τους ξέρει μεν, αλλά τώρα τους μαθαίνει και όλη η ελληνική επικράτεια. Πώς βλέπετε αυτές τις κινήσεις, αυτές τις δουλειές, αυτό το άνοιγμα;
Εγώ έχω πει… Επειδή πέραν των άλλων διδάσκω χρόνια σε δραματικές σχολές έχω πει ότι ο ηθοποιός καλλιεργείται και ανεβαίνει μόνο όταν παίζει θέατρο. Από εκεί και πέρα, όταν ασχοληθεί είτε με την τηλεόραση είτε με τον κινηματογράφο, οι πρωτοβουλίες του ηθοποιού είναι λίγες. Εκεί είναι θέμα καθαρά σκηνοθέτη, Γι’ αυτό λέω ότι πρέπει τα παιδιά, τα νέα παιδιά που τελειώνουν τις δραματικές σχολές, να κυνηγάνε πρώτα το θέατρο. Να θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να παίξουνε θέατρο, επιλέγοντας βέβαια έργα καλά και συνεργάτες καλούς. Είναι το Α και το Ω για μένα αυτό το πράγμα. Γιατί διαφορετικά αν ξεκινήσεις από την τηλεόραση μόνο… Θέλω να πω το εξής. Σε μία αποτυχία στην τηλεόραση μπορεί να χαθείς αυτομάτως, να μη σε ξαναζητήσουν. Μία αποτυχία στο θέατρο δεν έχει σημασία μεγάλη. Θα κάνεις δεύτερη επιχείρηση και θα κερδίσεις τόπο. Άρα λοιπόν, επιμένω και λέω «Νέοι ηθοποιοί, κυνηγήστε το θέατρο. Να παίζετε σε καλές παραστάσεις».
Πολύ ωραία. Πάρα πολλοί συνάδελφοι μου έχουνε αρχίσει και αγγίζουν διάφορα θέματα, αυτά που λέμε του φθηνού κουτσομπολιού και του κουτσομπολιού με τα διάφορα ευτράπελα που γίνονται στην υποκριτική τέχνη. Δεν θα σας ρωτήσω για συγκεκριμένα πρόσωπα, γιατί δεν μας αφορά. Αυτά τα έχει αναλάβει η δικαιοσύνη.
Σωστό.
Εγώ θα ήθελα να ρωτήσω απλά την άποψή σας όσον αφορά το ενδιαφέρον των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης προς αυτή την κατεύθυνση πώς το βλέπετε.
Πολλές φορές τα μέσα αυτά, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, παίζουν αρνητικό ρόλο. Διότι είναι για μένα απαράδεκτο τη μία μέρα να παίζεις σε ένα σίριαλ και την άλλη μέρα να προβάλλεσαι λες και είσαι ο Α ηθοποιός που έχει πλέον κατακτήσει τα πάντα. Είναι λάθος μεγάλο. Και λυπάμαι πολύ γιατί αυτά τα παιδιά πέφτουν σε μία λακκούβα την λέω εγώ, ότι έχουν κερδίσει τα πάντα. Αλλά δεν ξέρουνε ότι το θέατρο είναι συνεχής αγώνας και κρατάει μέχρι εφ’ όρου ζωής. Πρέπει δηλαδή κάθε χρόνο να νιώθεις ότι κάτι σπουδαίο κέρδισες από εδώ. Αυτό το πράγμα λοιπόν τα Μέσα καμιά φορά το αγνοούν. Και βλέπω πολλά παιδιά που βγαίνουν και μιλάνε και λένε ανοησίες. Τους ρωτάνε ανοησίες, λένε και ανοησίες. Εκεί εφιστώ την προσοχή των δημοσιογράφων, να προσέχουν τι ρωτάνε.
Και όσον αφορά αυτή την εικόνα που προβάλλεται με τα διάφορα ευτράπελα τα οποία γίνονται.
Τα κουτσομπολίστικα;
Ναι.
Όλα αυτά δεν ευνοούν την τέχνη.
Μιας και είναι στην επικαιρότητα αυτή τη στιγμή. Δεν μπορώ να μη ρωτήσω πώς βλέπετε τις μεγάλες εξελίξεις στο κόμμα του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, όπου έχει αναλάβει νέος πρόεδρος ο Νίκος Ανδρουλάκης. Θα ήθελα να μου πείτε ένα σχόλιο σ’ αυτό. Και βεβαίως, επειδή εσείς ζήσατε από τα γεννοφάσκια του αυτό το κόμμα, σίγουρα ζήσατε και τον Γεννηματά. Και δυστυχώς σχετικά πρόσφατα χάσαμε και την Φώφη Γεννηματά.
Δυστυχώς.
Θα ήθελα ένα σχόλιο και σ’ αυτό.
Εγώ το ΠΑΣΟΚ το νιώθω μέσα στο πετσί μου, γιατί είμαι συνιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ. Ευτυχώς συνέβη να είμαι και προσωπικός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου, προσωπικός φίλος λέω, και το έζησα το ΠΑΣΟΚ σε όλες του τις μορφές, και στις καλές και στις μέτριες και στις άσχημες. Σήμερα που μιλάμε βρισκόμαστε σ’ ένα σταυροδρόμι πολιτικό, κοινωνικό. Και θέλω να πω ότι το ΠΑΣΟΚ είναι υποχρεωμένο, (λέω υποχρεωμένο, η νέα του ηγεσία να το δει αυτό το πράγμα) ότι πρέπει να είναι η συνέχεια του Ανδρέα Παπανδρέου. Και άμα λέω η συνέχεια, εννοώ το ύφος και το ήθος αυτού του μεγάλου ηγέτη. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί πάλι να φέρει κάποια αλλαγή στον τόπο.βΓιατί θέλουμε πάλι αλλαγή. Έχουμε βαλτώσει… Το ΠΑΣΟΚ είναι λοιπόν υποχρεωμένο να το δει αυτό το πράγμα και να πει «Πώς μπόρεσε ο μεγάλος ο Ανδρέας Παπανδρέου και ξέφυγε το 1981; Πώς μπόρεσε; Έκανε αυτό και αυτό και αυτό. Ε, το ίδιο θα κάνουμε και εμείς τώρα». Να απεγκλωβίσουμε τον κόσμο απ’ αυτή τη μιζέρια…Δίνω μία συμβουλή στους συντρόφους μου εκεί στο ΠΑΣΟΚ, στον Νίκο Ανδρουλάκη τον οποίο υπερεκτιμώ και τον αγαπώ, αλλά και στα υπόλοιπα μέλη που απαρτίζουν την ηγεσία. Θέλει συγκεκριμένο πρόγραμμα που να δίνει στον πολίτη, στον Έλληνα πολίτη, την αίσθηση ότι πράγματι μπορεί κάτι να αλλάξει και να δει καλύτερες μέρες και πιστεύω ότι μπορούν…
Η Φώφη προσέφερε πολλά πράγματα στο κίνημα και ήταν ευτυχώς αυτή που κράτησε και το ΠΑΣΟΚ ένα διάστημα που τα πράγματα ήταν πολύ άσχημα. Ήταν αντάξια κόρη του Γιώργου Γεννηματά του πατέρα της, που ο Γιώργος για εμένα ήταν ο δεύτερος Ανδρέας Παπανδρέου. Λυπήθηκα πολύ που χάσαμε την Φώφη τόσο γρήγορα, αλλά τι να κάνουμε, η μοίρα καμιά φορά μας φέρεται άσχημα.
Σας έχει γίνει ποτέ πρόταση ξανά να ασχοληθείτε με την πολιτική;
Μου έχει γίνει πρόταση επανειλημμένως. Δεν θέλω να ασχοληθώ ενεργά στην πολιτική τώρα, είμαι και λίγο μεγάλος, αλλά νομίζω ότι τώρα το μόνο πράγμα που με απασχολεί είναι το θέατρο. Αποκλειστικά το θέατρο. Τα χρόνια που είχα ασχοληθεί με την πολιτική πρέπει να πω ότι λίγο είχα παραμελήσει τον κλάδο μου, την βασική μου δουλειά, το θέατρο και την τηλεόραση. Τα είχα παραμελήσει. Τώρα είμαι στη φάση που με απασχολεί μόνο αυτό, μόνο η δουλειά μου, αλλά ταυτόχρονα με απασχολεί να συμμετέχω όσο μπορώ περισσότερο ενεργά στις νέες διεργασίες που κάνει το ΠΑΣΟΚ.
Μάλιστα. Πιστεύετε, μιας και είμαστε σε προεκλογική περίοδο, γιατί είπατε προηγουμένως ότι μπορεί να κάνει την αλλαγή… Πιστεύετε ότι θα πάρει καλό ποσοστό; Ότι θα αντλήσει πολύ κόσμο;
Έχω πολλές ελπίδες ότι ο λαός μας, τώρα αυτό το διάστημα που μεσολαβεί, θα ανακαλύψει πολλά τρωτά από τα προηγούμενα χρόνια και νομίζω ότι θα δώσει μία ιδιαίτερη σημασία στις εξαγγελίες του ΠΑΣΟΚ και θα δώσει με την ψήφο του την αίσθηση ότι αυτό το κόμμα το θέλουμε, αυτό το κίνημα μάλλον το θέλουμε, γιατί μόνο μ’ αυτό μπορούμε να δημιουργήσουμε μία νέα εποχή στην οποία θα μπορέσουμε να κάνουμε πάλι την αλλαγή.. Έχουμε ανάγκη από αλλαγή. Έχουμε βαλτώσει τώρα και θέλουμε αλλαγή. Αυτή την αλλαγή μόνο ο λαός μπορεί να την φέρει, κανείς άλλος. Με τη συμμετοχή του.
Πάμε τώρα λίγο αλλού…. Είναι πολύ γνωστό ότι έχετε υπάρξει σε εκείνο εκεί το θρυλικό και ιστορικό υπόγειο ενός μεγάλου θεατρανθρώπου που δημιούργησε πραγματικά τέχνη, ηθοποιούς. Ύστερα από τόσα χρόνια, όταν θυμάστε αυτόν τον άνθρωπο και αυτό το υπόγειο, τι είναι αυτό το οποίο σας έχει μείνει έντονα στη μνήμη αλλά και στην σημαντική πορεία που έχετε ως σήμερα, ως σκηνοθέτης και ως δάσκαλος, ως ηθοποιός κτλ; Θεωρώ ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να απαντήσετε σ’ αυτή την ερώτηση, ύστερα από τόσα χρόνια.
Λοιπόν, θα πω κάτι, αλλά μη φανεί ότι είναι αυτό που θα πω τώρα υπερβολή. Εγώ μέρα παρά μέρα στον ύπνο μου βλέπω τον Κάρολο Κουν. Το λέω και στη γυναίκα μου άμα ξυπνάω και η γυναίκα μου βεβαίως με ακούει με πολύ μεγάλη προσοχή. Βλέπω τον Κουν πότε όμως; Όταν έχω κάποιο ζόρι. Είτε να σκηνοθετήσω, είτε να πάρω μία απόφαση. Βλέπω τον Κουν στον ύπνο μου και περίπου μου κάνει διδασκαλία πάλι. Αυτό τι σημαίνει; Ότι μου λείπει ο Κάρολος Κουν. Γιατί αυτή την εποχή που ζω τώρα δεν έχω δάσκαλο. Τώρα, οι δάσκαλοι έχουν εκλείψει. Θέλω να πω λοιπόν ότι τόσο πολύ με χάραξε αυτή η εικοσαετία με τον Κουν, που τα πράγματα τα νιώθω ότι είναι για εμένα η χρυσή εποχή της ζωής μου. Τα 20 χρόνια που ήμουνα με τον Κουν είναι η χρυσή εποχή της ζωής μου. Το λέω και το διατυμπανίζω παντού. Αυτά με χάραξαν μέσα στο μυαλό μου, μέσα στην ψυχή μου τόσο πολύ δυνατά που δεν μπορώ σε καμία περίπτωση να τ’ απεμπολήσω. Ο Κουν ήταν μεγάλη φυσιογνωμία όχι μόνο ως σκηνοθέτης, όχι ως δάσκαλος, αλλά και ως άνθρωπος. Διότι σου έδινε την εντύπωση ότι αυτός ο άνθρωπος είναι τόσο πολύ μεγάλος, που προσπαθώ να τον μιμηθώ και δεν τον φτάνω. Ποτέ δεν τον φτάσαμε. Κανείς δεν τον ξεπέρασε λοιπόν μέχρι σήμερα. Κανείς. Είναι ο Σωκράτης της σύγχρονης εποχής.
Πείτε μου λίγο τα σημαντικότερα σημεία των συμβουλών που σας έδινε σ’ εκείνο το υπόγειο. Είναι μία συζήτηση που θέλει πολλά τεύχη συνεντεύξεων μάλλον… Αλλά τα βασικότερα σημεία τα οποία έδινε.
Τα βασικότερα σημεία του Κουν ήταν τρία. Δουλειά-δουλειά-δουλειά,
συνέπεια-συνέπεια-συνέπεια, αγάπη-αγάπη-αγάπη. Έτσι βάδιζε ο Κουν. Και αυτό αν το ακολουθούσαν οι μαθητές του, είχανε προκόψει. Διαφορετικά μπορούσανε κάποια στιγμή να πούνε «Δεν βαστάω τόσο πολύ, φεύγω».
Έχετε κάνει πολλές δουλειές στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Σίγουρα όλες είναι παιδιά σας και απ’ όλα πήρατε πράγματα. Δεν θα σας πω ποια ξεχωρίζετε, γιατί δεν είναι έξυπνη ερώτηση. Θα σας πω τι σας έχουν αφήσει όλες αυτές οι δουλειές και συνεχίζετε μέχρι σήμερα και από πού αντλείτε δύναμη για να συνεχίζετε;
58 χρόνια έχω συνεργαστεί με όλο το ελληνικό θέατρο. Με μερικούς και μερικές πέρασα πολύ ωραία, ήτανε συνεργάτες καλοί. Μου δίνανε πράγματα, γιατί εγώ αυτό το τονίζω. Θέλω να παίρνω από τους ανθρώπους. Και βεβαίως, αναλόγως έδινα και εγώ. Υπήρξαν όμως και στιγμές που ήμουνα πολύ πικραμένος, απογοητευμένος γιατί κάποια πρόσωπα θέλανε να κάνουνε μόνο την προσωπική τους προβολή, με τα οποία δεν πέρασα καλά. Το θέατρο είναι συλλογική δουλειά όπως και η τηλεόραση, όλα είναι συλλογικές δουλειές. Και ο ηθοποιός είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί μερικούς κανόνες. Λοιπόν, οι αγώνες που έκανα και συνεχίζω να κάνω είναι πάντα με εκλεκτούς συναδέλφους. Αυτό είναι το Α και το Ω. Και όχι μόνο η προσωπική προβολή που κάνουν άσκοπα κάποιοι…
Εδώ λοιπόν θα ξαναέρθω πάλι στην επικαιρότητα. Και δεν γίνεται να μην ρωτήσω έναν άνθρωπο, εσάς, σαν και εσάς. Βλέπουμε ότι η σημερινή κυβέρνηση για αλλότριους λόγους (κορονοιού, νομοσχεδίων κ.α)…Κακώς οι καλλιτέχνες έχουνε μπει στο στόχαστρο…
Λυπάμαι που θα πω ότι η σημερινή κυβέρνηση είναι ανάξια, γενικά είναι ανάξια γιατί πολλά πράγματα τα έχει κάνει θάλασσα. Αυτό που έκανε όμως με το να βγάλει αυτόν τον κατάπτυστο νόμο, τον 85/2023 που εξισώνει τα διπλώματα με του λυκείου, των δραματικών σχολών με του λυκείου, αυτό πια είναι το αποκορύφωμα της βλακείας και της κακοήθειας. Είμαι υποχρεωμένος να μιλήσω τόσο σκληρά. Δεν με ενδιαφέρει τίποτα και θέλω να πω ότι αυτό που κάνανε δείχνουν και την ποιότητα που έχει η σημερινή κυβέρνηση. Και λέω ότι και η ποιότητα των ηγητόρων της. Δεν θέλω να προχωρήσω σ’ άλλους χαρακτηρισμούς αλλά πρέπει να πω ότι θα αγωνιστούμε… τώρα είμαστε σε προεκλογική περίοδο… θα αγωνιστούμε και μετά… Ο αγώνας θα συνεχιστεί. Περιμένουμε τη νέα κυβέρνηση που θα γίνει, οποιαδήποτε κυβέρνηση βγει. Ο σκοπός μας είναι να πείσουμε όλα τα κόμματα και τα συμπολιτευόμενα και της αντιπολίτευσης ότι να αγωνιστούν και να δώσουν το παρόν και το «Ναι» ούτως ώστε να τροποποιηθεί αυτός ο περίφημος νόμος… το διάταγμα μάλλον, δεν είναι νόμος, το διάταγμα… να γίνει ας πούμε νομοθετική ρύθμιση ούτως ώστε ο κλάδος των καλλιτεχνών να μπει τουλάχιστον να είναι σε σημείο που να είναι ανωτέρας βαθμίδας. Εγώ δεν είμαι ανωτέρας, είμαι ανωτάτης μάλιστα. Υποστηρίζω την ανωτάτη. Αλλά αν τα βρούμε και στην ανωτέρα, δεν θα πω όχι. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνουμε μόλις σχηματιστεί η κυβέρνηση… Επίσης λυπάμαι που ουδείς στ πρόσφατο Debate δεν αναφέρθηκε στον Πολιτισμό…
Στην τηλεόραση είναι συνειδητή η αποχή που έχετε;
Συνειδητότατη. Έπαθα ένα φιάσκο με μία σειρά που είχε αρχίσει με τον τίτλο «Τι ψυχή θα παραδώσεις μωρή;» και προμήνυε μεγάλη επιτυχία. Ξαφνικά σταμάτησε χωρίς κανένα λόγο. Δεν μου δώσανε λόγο, δεν μου δώσανε την αιτία και την αφορμή. Δεν μπόρεσα να μάθω ποτέ τι έγινε. Απογοητεύτηκα τόσο πολύ που στις επόμενες προτάσεις που μου κάνανε δεν δεχόμουνα καμία. Περάσανε τόσα χρόνια και δεν έκανα… 13 χρόνια και δεν έκανα τηλεόραση. Και έκανα μία ας το πω έτσι πάλι πρώτη επιχείρηση με το «Χαιρέτα μας τον πλάτανο», που παιζόταν στην ΕΡΤ σε δύο σεζόν. Τώρα σταμάτησε και αυτό και περιμένω μία καινούργια πρόταση που έχουμε υποβάλει στην ΕΡΤ1 με τον Γιώργο Αρμένη που είμαστε της ίδιας εποχής ηθοποιοί, παιδιά και οι δύο του Κουν, έχουμε υποβάλει μία πολύ ωραία κωμωδία και περιμένουμε την απάντησή τους, που ελπίζω να είναι θετική.
Αμήν. Όσον αφορά με την συγγραφή, γιατί ξέρω ότι γράφετε κιόλας. Έχετε γράψει πολύ ωραία βιβλία κατά καιρούς.
Αυτό τον καιρό τώρα ετοιμάζω την αυτοβιογραφία μου. Είμαστε στο τελευταίο στάδιο. Σ’ αυτό γράφω… Αρχίζω από την εποχή που είμαι παιδί, που γεννήθηκα στη Σάμο σ’ ένα χωριό και φεύγω από εκεί έρχομαι στην Αθήνα και γίνεται η ζωή μου πλέον ενός Αθηναίου. Όλη αυτή η περίοδος από το 1957-1958 που έφυγα από τη Σάμο μέχρι σήμερα, θα περιέχεται σ’ αυτή την αυτοβιογραφία με πολύ λεπτομέρεια που θα γράφω και τα καλά και τα κακά και τα ωραία και τα άσχημα. Μερικοί θα χαρούν, μερικοί μπορεί να απογοητευτούν.
Τι τίτλο θα έχει η αυτοβιογραφία;
Προσωρινό τίτλο έχω βάλει «Το ταξίδι μου». Αν ο εκδότης μου το δεχτεί, καλώς, αν δεν το δεχτεί θα βρω κάποιον άλλον. Πάντως είναι ταξίδι. Έτσι το θεωρώ, και είναι ταξίδι. Η ζωή είναι ένα ταξίδι σ’ όλους μας.
Δύσκολο;
Δύσκολο. Δύσκολο, ανώμαλο ταξίδι. Πάνω-κάτω, πέρα-δώθε, πάνω-κάτω, πέρα-δώθε, πάνω-κάτω… Δεν έχει ποτέ ίσιο. Είναι λίγες οι στιγμές που υπάρχει ισορροπία. Όλες οι άλλες στιγμές είναι πολύ έντονες είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω.
Ο Γιάννης Μόρτζος με την θρησκεία τα έχει καλά;
Δεν με απασχολεί η θρησκεία. Υποτίθεται ότι είμαι χριστιανός ορθόδοξος. Δηλαδή, βρίσκω ότι πραγματικά η ορθοδοξία η δική μας είναι καλύτερο δόγμα απ’ όλες τις θρησκείες. Αλλά δεν είμαι κολλημένος σε καμία περίπτωση. Σέβομαι τους απλούς πολίτες που έχουν μία τοποθέτηση, αλλά πρέπει να πω ότι η θρησκεία έχει παίξει πολλές φορές αρνητικό ρόλο και πρέπει ο κάθε πολίτης να ξέρει και τα αρνητικά και τα θετικά. Να μην πέφτει δηλαδή με τα μούτρα και να πει «Αυτό και τίποτα άλλο». Δεν είμαι άνθρωπος του σταυρού και να λέω «Θα τα φέρει καλά ο Θεός»… Αυτά δεν τα λέω εγώ. Εγώ λέω, ο άνθρωπος είναι άξιος για όλα και αναλόγως πώς πράττει, ή ευεργετείται ή τιμωρείται.
Η σημερινή κατάσταση με την ακρίβεια που ζούμε γενικότερα στην ενέργεια αλλά και στα βασικά αγαθά σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο στη χώρα μας, πώς το βλέπετε;
Είναι σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά δεν καλύπτομαι πίσω απ’ αυτό εγώ. Η Ελλάδα περνάει τώρα 15 χρόνια, τα τελευταία 15 χρόνια τουλάχιστον, περνάει μία κρίση γιατί έχουμε ξεπουλήσει τα πάντα στους ξένους. Το ξέρει ο κόσμος ότι επί ΣΥΡΙΖΑ έγινε ξεπούλημα όλης της περιουσίας, της ελληνικής περιουσίας για 99 χρόνια; Εγώ λέω στους φίλους μου τους πολιτικούς, αλλά ανεξάρτητα από κόμματα που ανήκουν, να το λέτε αυτό το πράγμα, ότι για 99 χρόνια το ελληνικό δημόσιο είναι πουλημένο. Αυτό και μόνο με κάνει να πιστεύω ότι θα είναι δύσκολο να ξεφύγουμε. Και δυστυχώς, θα περάσουμε ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες. Πάντα ελπίζω βέβαια, αλλά είπαμε, να μην είμαστε υπεραισιόδοξοι.
Λίγο πριν το κλείσιμο αυτής της πολύ ωραίας συζήτησης που τα έχουμε πιάσει όλα, θα ήθελα να μου πείτε μία εικόνα από παράσταση που έχετε παίξει σ’ αυτά τα ιερά θέατρα της Επιδαύρου.
Λοιπόν, Σπύρο θα σου πω κάτι τώρα σαν εικόνα να το καταλάβεις και εσύ τώρα αμέσως. Το 1975 για πρώτη φορά το Θέατρο Τέχνης με ηγέτη τον Κάρολο Κουν παίρνει μέρος στο Φεστιβάλ Επιδαύρου. Γιατί μέχρι τότε δεν μας είχανε επιλέξει. Ο Κουν θεωρείτο ότι ήταν αριστερός και η τότε Δεξιά δεν τον χώνευε, να στο πω καλύτερα. Ήρθε λοιπόν η πρόταση αυτή στο Θέατρο Τέχνης και ετοιμάζουμε τους Όρνιθες του Αριστοφάνη, όπου συμπρωταγωνιστώ με τον δάσκαλό μου τον Χατζημάρκο. Ο Χατζημάρκος τώρα έχει φύγει αρκετά χρόνια. Την ημέρα της πρεμιέρας από το καμαρίνι μέχρι να πάω στα παρασκήνια του θεάτρου της Επιδαύρου, μπορώ να πω ότι οι παλμοί μου ανεβήκανε στους 500. Με είχε πιάσει πυρετός σχεδόν. Όταν έφτασα κοντά και είδα μπροστά μου στο χείλος του θεάτρου 14.000 κόσμο, παραλίγο να πέσω ξερός. Αλλά εκεί λειτούργησε πλέον το ένστικτό του ηθοποιού που λέει «Όχι, δεν θα σε κερδίσουν, θα τους κερδίσεις εσύ». Και μπήκα στη σκηνή…. Η πρώτη ατάκα που έλεγα ήτανε δικιά μου και με το που την είπα δέχτηκα ένα χειροκρότημα που με έκανε να συγκινηθώ… Ήταν η ωραιότερη στιγμή της ζωής μου και παραμένει η ωραιότερη στιγμή της ζωής μου, αυτή η υποδοχή που μας κάνανε στο θέατρο Τέχνης γενικά και σε εμένα, τον Αύγουστο του 1975.
Τι θα θέλατε να πείτε κλείνοντας αυτή την συνέντευξη;
Θα ήθελα να ξαναπαίξω στην Επίδαυρο. Κάτι να παίξω, μία κωμωδία, δεν έχει σημασία τι έργο. Από αρχαίο δράμα πάντως. Έτσι το έχω στο μυαλό μου και σκέφτομαι ίσως για του χρόνου να κάνω μία πρόταση στο Φεστιβάλ Αθηνών. Αν το δεχτούν καλώς, αν δεν τον δεχτούν δεν πειράζει.
Και σαν ευχή;
Η ευχή μου είναι μία. Ο Ελληνικός λαός αξίζει περισσότερα απ’ αυτά που του δίνουν και εύχομαι να του δοθούν απλόχερα…
(Οι φωτογραφίες προέρχονται από το διαδίκτυο, καθώς και από τα social media του Γιάννη Μόρτζου)
Ευχαριστούμε πολύ για την υπέροχη φιλοξενία την καφετέρια The Loft όπου βρίσκεται στην διεύθυνση : Δωδεκανήσου 29, Άλιμος Τκ. 174 56
Τηλ. Επικοινωνίας : 2109931320
Μάθετε περισσότερα στο παρακάτω link : https://www.facebook.com/TheLoftcoffeebar
Σπύρος Καλαματιανός
Latest posts by Σπύρος Καλαματιανός (see all)
- Είδαμε την παράσταση «Ντίνος Χριστιανόπουλος – Το Ταγκαλάκι» - 20 Μαρτίου 2024
- Ο Πασχάλης στο Riviera Coast για ακόμα μία χρονιά - 19 Δεκεμβρίου 2023
- Διαβάσαμε & γράψαμε για το βιβλίο “ΓΕΝΟΥΣ ΘΡΥΛΙΚΟΥ” - 19 Δεκεμβρίου 2023
Καμία κριτική