Παρακολουθήσαμε την παράσταση “Sunset limited”, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, στην Αμαξοστοιχία-Θέατρο στο Ρουφ
ΟΟι kallitexnes.gr βρέθηκαν στην Αμαξοστοιχία-Θέατρο στο Ρουφ για να παρακολουθήσουν την παράσταση “Sunset limited”, του Cormac McCarthy, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη.
Ένα θεατρικό έργο το οποίο από το πρώτο του κιόλας ανέβασμα στην Αμερική (Θέατρο Steppenwolf, Σικάγο, Ιλινόις), η New York Times το χαρακτήρισε «ένα εγκωμιαστικό ποίημα στον θάνατο», ήρθε από την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019 στο Ρουφ για να μας ταξιδέψει μέσα από το βαγόνι-σκηνή του στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής. Έχοντας ως πληροφορία ότι το ιστορικό Sunset Limited ήταν ένα τρένο που διέσχιζε τον αμερικανικό νότο από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό, μπορεί κανείς να καταλάβει ευθύς εξαρχής ότι ο τόπος και χώρος της παράστασης αυτής είναι ο πλέον ιδανικός.
Όταν πλέον μπαίνει κανείς μέσα στο βαγόνι, το μόνο που απομένει να μάθει είναι αν ο χρόνος, και κυρίως τα πρόσωπα και ο τρόπος επίδρασης και αλληλεπίδρασης τους θα οδηγήσουν κάπου τον νου και την ψυχή του. Και κάπως έτσι, το ταξίδι ξεκινά.
Υπόθεση
Δύο “άνθρωποι”. Ένας λευκός και ένας μαύρος. Ο λευκός, καθηγητής Πανεπιστημίου σώζεται την τελευταία στιγμή από τον μαύρο, λίγο πριν πάει να συναντήσει τον χαμό του στις ράγες του τρένου. Απόπειρα αυτοκτονίας.
Μέσα στο βαγόνι-σπίτι του μαύρου, το απόλυτο φως με το απόλυτο σκοτάδι έρχονται σε σύγκρουση. Ο νιχιλιστής, απόλυτα παραδομένος στη φθορά του λευκός άντρας, θα μπορέσει να αλλάξει φιλοσοφία ζωής όταν έρχεται αντιμέτωπος με το φως και τα θρησκευτικά λόγια ενός πρώην κατάδικου που πίστεψε στο θαύμα και βάλθηκε να κηρύξει τη δύναμη της πίστης σε όλους;
Κριτική
Στο λεξικό των ονείρων, το ταξίδι με το τρένο, ειδικά όταν εκείνο διασχίζει υπόγειες διαδρομές, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ταξίδι της ψυχής στον τελικό της προορισμό. Καθώς οι σκοτεινές γραμμές χάνονται στα βάθη ενός τούνελ, έτσι και η ψυχή μοιάζει να απορροφάται από το απόλυτο μαύρο κενό. Ένα τέτοιο ταξίδι, ισοδυναμεί με τον θάνατο. Μια διαδρομή από το ανατολικό άκρο του Ατλαντικού ως το δυτικό του Ειρηνικού, είναι η διαδρομή του ήλιου…της ίδιας της ζωής. Ανατέλλει, ζει για λίγο, και έπειτα βυθίζεται στην απόλυτη ειρήνη (εξ’ ου και η ονομασία του ωκεανού).
Στη ζωή αυτή, όλοι οι άνθρωποι φαίνονται να ακολουθούν δύο μονοπάτια. Κάποιοι στρέφονται προς την ανατολή και προσπαθούν να κρατήσουν από εκείνη όλα τα όνειρα, τις αξίες και τα ιδανικά για τα οποία είναι εκ φύσεως πλασμένοι. Ακόμα και όταν το τέλος πλησιάζει, εκείνοι πάντοτε κοιτάνε το τελευταίο φως του δειλινού αντί να στραφούν στο απόλυτο σκοτάδι της νύχτας.
Κάποιοι άλλοι άνθρωποι, κατευθύνονται με πλήρη συνείδηση στη δύση, θεωρώντας ότι τελικά όλα ξεκινούν από το κενό και όλα καταλήγουν εκεί. Για εκείνους, τέλος και αρχή είναι ένα και το αυτό, μια και η ίδια τους η ύπαρξη είναι απλά ένα “γεγονός”, καταγεγραμμένο στον χρονοχώρο. Σαν να έπεσε μια σταγόνα σινική μελάνη στον χάρτη και να έμεινε να ξεθωριάσει εκεί. Τυχαία…χωρίς σκοπό και προορισμό.
Στο έργο αυτό, δε μιλάμε για ανθρώπους. Ο άνθρωπος ως έννοια, μοιάζει να περιορίζεται σε μια κοινά αποδεκτή μέση οδό, σε μια συγκαταβατική θα έλεγε κανείς, μετριότητα. Ένα ον που αγγίζει τα άκρα, χάνει αυτόματα την ανθρώπινή του υπόσταση. Όταν κάποιος ξεπερνάει την ίδια του τη φύση και οδηγείται στην υπέρτατη αυτοτιμωρία (ή κατ’ αυτόν λύτρωση), αυτό σημαίνει ότι έχει απαρνηθεί όλα όσα καθιστούν τον άνθρωπο ως ουσία: σώμα, νους, καρδιά, ψυχή.
Όταν κάποιος από την άλλη πλευρά έχει βιώσει ένα θαύμα (άσχετα με το τι ερμηνεία του αποδίδει), αυτό σημαίνει ότι έχει έρθει σε μια στιγμή της ζωής του, σε επαφή με το “θείο”. Με αυτό το κάτι που δεν μπορεί να εξηγήσει και του έχει αλλάξει τη ζωή. ΄Ασχετα αν θα θελήσει να γίνει ο ιεροκήρυκας, ή ο ένθερμος πιστός, το γεγονός αυτό, τον έχει ήδη αποστασιοποιήσει κατά κάποιο τρόπο από την ανθρώπινή του φύση. Έχει μπορέσει να δει μια άλλη πλευρά που πολλοί δεν θα δουν ποτέ και ουσιαστικά έχει απαρνηθεί εξίσου το σώμα, τον νου, την καρδιά και την ψυχή του.
Αν στον πρώτο άνθρωπο, τα παραπάνω ανήκουν στο χώμα, στον δεύτερο άνθρωπο ανήκουν στο Θεό. Το ενδιάμεσο είναι ούτως ή άλλως, ένα ταξίδι με το τρένο.
Κατά πόσο το λαμπερό μαύρο μπορεί να αλλάξει το σκοτεινό λευκό; Κατά πόσο η δύναμη της πίστης και τα ωραία λόγια μπορούν να αντιστρέψουν την πορεία του τρένου που πάει στη δύση;
Το ξάφνιασμα του πρώτου μέρους του θεατρικού, το διαδέχεται ένα μικρό ίχνος ελπίδας (σαν αχτίδα φωτός μέσα στην καταιγίδα) ότι τελικά ο λόγος του μαύρου θα αντιστρέψει τη ροή του ποταμού. Τι θα καταφέρει τόσο ως θείος λόγος όσο και ως άνθρωπος; Μήπως η καθαρά ανθρώπινη προσέγγιση είναι η καλύτερη; Ή κάποιος πρέπει να φέρει ως παράδειγμα μίμησης σε μια τέτοια ύστατη στιγμή απόλυτης παράδοσης το όνομα του Κυρίου; Ερωτήματα, τα οποία θα απαντηθούν μερικώς και θα δημιουργήσουν περαιτέρω ερωτήματα. Αυτή είναι η ουσία του θεατρικού που παρακολουθήσαμε.
Η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, σε μετάφραση, απόδοση και σκηνοθεσία, μοιάζει να προχωράει την ουσία του έργου ένα βήμα παραπέρα. Το βαγόνι του τρένου, με την κίνηση και τα εναλλασσόμενα φώτα που σηματοδοτούν τις στάσεις, μοιάζει να κινείται σε μια χρονική λούπα που φέρνει αντιμέτωπο ξανά και ξανά το λευκό με το μαύρο. Η αίσθηση της επανάληψης, πέρα από τη ματαιότητα, θεωρώ ότι εμπεριέχει και την επιλογή της αλλαγής. Σε μια πιο αισιόδοξη οπτική, σε μια πιο σοφή απόφαση στιγμής, όταν ο άνθρωπος πλησιάσει τον άνθρωπο ως ουσία, τότε ίσως επέλθει και η πιο σωστή λύτρωση. Και για τις δύο πλευρές.
Με μια σκηνοθεσία που κόβει την ανάσα, έντονη και απρόβλεπτη σε κάποιες στιγμές, κάνοντας χρήση του τέλειου για την περίσταση σκηνικού του τρένου, η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, δημιούργησε μια παράσταση που ανήκει σε έναν άλλο κόσμο, ο οποίος όμως ζει και κινείται ακριβώς δίπλα μας. Κατόρθωσε να μας οδηγήσει σε ένα ιλιγγιώδες ταξίδι της ψυχής και μας έφερε αντιμέτωπους με την αιώνια μάχη των άκρων που όλοι φέρουμε μέσα μας. Πλούσια σε προβληματισμό και φιλοσοφικά ερωτήματα, η παράσταση αυτή δεν προορίζεται για αδύναμα πνεύματα. Σε έναν χρονοχώρο όπου επικρατεί το απόλυτο στις δύο πιο ακραίες του αποχρώσεις, κανείς δε βγαίνει αλώβητος. Από τα πιο δυνατά έργα που έχουμε παρακολουθήσει, απαιτητικό στην ουσία του, γιατί λαμβάνει από το κοινό ως συναισθηματικό φορτίο το αντίστοιχο που προσφέρει (και είναι πολύ μεγάλο φορτίο), και κυρίως καίριο και απόλυτα αληθινό ακόμα και μέσα στους συμβολισμούς του. Ευχαριστούμε την σκηνοθέτιδα για την τόσο ενδιαφέρουσα αυτή πρωτοβουλία, και μαζί με τα συγχαρητήριά μας, της ευχόμαστε πάντοτε να έχει τη δύναμη για δημιουργία ανάλογων θεατρικών επιλογών.
Μάνος Ζαχαράκος. Η λέξη “απόλυτα” είναι ίσως η μόνη που τον χαρακτηρίζει ως υποκριτικό δόσιμο στον ρόλο του. Υπήρξε ο τέλειος ναυαγός που δεν ήθελε ποτέ να σωθεί. Καταπληκτική απόδοση ενός εξαιρετικά απαιτητικού σεναρίου, πάθος και δυναμικότητα και αναμφίβολο ταλέντο το οποίο μπορεί να σηκώσει τους πιο δύσκολους υποκριτικά ρόλους.
Ο Μάνος Ζαχαράκος, ως λευκός, ένας άνθρωπος που δε φέρει κανένα όνομα, ντυμένος στα μαύρα, εισβάλλει στην κυριολεξία στον χώρο και τον καταλαμβάνει με την παρουσία του. Έχοντας νοητικά ήδη αγγίξει την άγνωστη πλευρά που τόσο επιθυμεί, με εξοργισμένο τρόπο έρχεται σε αντιπαράθεση με τον “σωτήρα” του, παραμένοντας σταθερός στα όλα όσα νιώθει και πιστεύει. Πόσο τελικά μπορεί να αλλάξει η τελεσίδικη απόφαση ενός όντος το οποίο νιώθει ότι έχει αγγίξει το ανώτατο όριο της ατομικής ελευθερίας;
Με βλέμμα που δεν εστιάζει πουθενά, με γρήγορη ομιλία, σχεδόν στα όρια του τυφλού πανικού, και κυρίως με οργή που προέρχεται από την ίδια του την ουσία, βρίσκεται ήδη καθ’ οδόν για τον προορισμό του. Ο νους του, ευφυέστατος, μα ταυτόχρονα χτυπημένος από την ίδια τη ζωή, μας παραδίδεται στο τελικό του στάδιο, λίγο πριν την καταστροφή. Τα ελάχιστα προσωπικά στοιχεία που μας δίνονται ως πληροφορίες για την ως τώρα πορεία του, δύσκολα μπορούν να μας οδηγήσουν στο “γιατί”. Εμείς ως θεατές, βλέπουμε μόνο το “πώς”, και αυτό πρέπει να κρίνουμε. Ή όχι.
Δεν είναι ένας άνθρωπος αυτό που αντικρίζουμε στο βαγόνι. Είναι όλος ο πόνος της ύπαρξης προσωποιημένος και ζητάει απεγνωσμένα λύτρωση. Γιατί η διαδρομή για τον λευκό πρωταγωνιστή έχει ήδη λάβει τέλος. Είναι μια ερμηνεία που βουβαίνει ολοκληρωτικά επειδή κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με τους πιο σκοτεινούς του φόβους και αμφιβολίες για το τι είναι τελικά αληθινό και τι ψεύτικο σ’ αυτή τη ζωή. Στις μεγάλες ήττες ή νίκες, πάντοτε ακολουθεί η πιο εκκωφαντική σιωπή.
Ως ερμηνεία, ομολογουμένως, ήρθαμε πρόσωπο με πρόσωπο με έναν ηθοποιό που έχει την ικανότητα με το εκτόπισμα και τη φωνή του, να προκαλέσει δέος. Η λέξη “απόλυτα” είναι ίσως η μόνη που τον χαρακτηρίζει ως υποκριτικό δόσιμο στον ρόλο του. Υπήρξε ο τέλειος ναυαγός που δεν ήθελε ποτέ να σωθεί. Καταπληκτική απόδοση ενός εξαιρετικά απαιτητικού σεναρίου, πάθος και δυναμικότητα και αναμφίβολο ταλέντο το οποίο μπορεί να σηκώσει τους πιο δύσκολους υποκριτικά ρόλους. Τα μπράβο και τα συγχαρητήρια δεδομένα, μαζί με την ευχή πάντοτε να συνεχίσει να μας προσφέρει τέτοιου είδους ερμηνείες, μια και η τέχνη είναι πάντοτε το φως ακόμα και μέσα στο πιο βαθύ σκοτάδι. Ο διακόπτης είναι το ταλέντο. Το έχει και με το παραπάνω.
Ο Σταύρος Καλλιγάς, ο φωτεινός τζόκερ, ο άνθρωπος που γνώρισε το θαύμα και θέλησε να το μοιράσει σε όλους όσους πιστεύει ότι το έχουν ανάγκη, έρχεται για να συμπληρώσει σαν ασπρόμαυρο ντόμινο τον λευκό άνθρωπο. Ποιος θα κερδίσει άραγε στη λεκτική παρτίδα; Αν ο λευκός έχει να προτάξει την επιστημονική του λογική, την παντελή έλλειψη Θεού και την φιλοσοφημένη του ματαιότητα, τότε ο μαύρος, έχει το πιο ισχυρό, κατ’ αυτόν, όπλο : τη Βίβλο. Kαι το γεγονός ότι βίωσε την ευλογία και θέλει ως αυτοδιοριζόμενος ιεραπόστολος, να τη διαδώσει. Η βασικότερη επιθυμία του λευκού είναι η σωτηρία της ψυχής. Θεωρεί ότι σώζοντας έναν άνθρωπο, έχει σώσει ένα κομμάτι της ανθρωπότητας. Φορά την αρματωσιά του σωτήρα, και φαίνεται να αφήνει πίσω του για κάποιες στιγμές την ανθρώπινη φύση του. Όταν συγκρούονται όμως τα δύο ανθρώπινα άκρα, τα αποτελέσματα δεν είναι τα προσδοκούμενα.
Άνετος, με μαύρο χιούμορ, ετοιμόλογος, φαινομενικά αισιόδοξος, ο ερμηνευτής μας βιώνει μια σταδιακή μετάβαση από την αρχή ως το τέλος της παράστασης, η οποία είναι άξια θαυμασμού. Πολύπλευρος, σε κάποιες στιγμές αινιγματικός, ομοιάζει πότε ως άγγελος ή προφήτης, πότε ως ένας άνθρωπος που επιθυμεί την επικοινωνία με τον συνάνθρωπο, χτίζοντας έναν ιδιαίτερο και εξαιρετικά ενδιαφέρον θεατρικό χαρακτήρα. Ένας ταλαντούχος ερμηνευτής ο οποίος με άνεση και σκηνικό εκτόπισμα, κατορθώνει να είναι το τέλειο συμπλήρωμα του τόσο παράδοξου αυτού φιλοσοφικού παζλ. Μια εξίσου δυνατή ερμηνεία, λαμπερή παρουσία και βαθιά απόδοση ρόλου, η οποία εντυπωσίασε το κοινό. Μαζί με τις καλύτερες των εντυπώσεων, και τα μπράβο που του αξίζουν, ας τον ακολουθεί η ευχή μας πάντοτε να συνεχίζει να κερδίζει τέτοιου είδους θεατρικά στοιχήματα!
Σταύρος Καλλιγάς. Πολύπλευρος, σε κάποιες στιγμές αινιγματικός, ομοιάζει πότε ως άγγελος ή προφήτης, πότε ως ένας άνθρωπος που επιθυμεί την επικοινωνία με τον συνάνθρωπο, χτίζοντας έναν ιδιαίτερο και εξαιρετικά ενδιαφέρον θεατρικό χαρακτήρα. Ένας ταλαντούχος ερμηνευτής ο οποίος με άνεση και σκηνικό εκτόπισμα, κατορθώνει να είναι το τέλειο συμπλήρωμα του τόσο παράδοξου αυτού φιλοσοφικού παζλ.
Τα υπόλοιπα στοιχεία τα οποία συνέβαλαν στην επιτυχία της παράστασης που είδαμε αφορούν τα σκηνικά και τα κοστούμια της Μαρίας Φιλίππου, τους φωτισμούς του Μανώλη Μπράτση και τη μουσική επιμέλεια του Γιάννη Οικονόμου. Με λιτό τρόπο, τα σκηνικά μπόρεσαν να εξυπηρετήσουν την ανάγκη χώρου των πρωταγωνιστών, και τα ρούχα, σχεδιασμένα σε πλήρη αντίθεση, τόνισαν το πνεύμα του θεατρικού. Οι φωτισμοί και οι ήχοι έμοιαζαν σαν να ήμασταν όλοι σε διαδρομή τρένου, με το αντίστοιχο μουσικό σεντόνι να απλώνεται στον χώρο.
Πολύ καλή δουλειά από όλους τους παραπάνω δημιουργούς, τους ευχόμαστε πάντα να έχουν έμπνευση και να είναι γεμάτοι με νέες ιδέες και όνειρα!
Όλοι μας γνωρίζουμε ότι έχουμε δύο κοινά ως άνθρωποι: τη γέννηση και τον θάνατο. Αν για κάποιους η ζωή είναι μια πορεία προς τον θάνατο, για άλλους είναι μια διαρκής γέννηση και αναγέννηση. Αν για κάποιους στον θάνατο τελειώνουν όλα, για άλλους ο θάνατος είναι μια πόρτα για μια άλλη ζωή. Στο μεταξύ, θα υπάρχουν ως παρεμβολές πολλοί υπερφυσικοί νιχιλιστές άθεοι ακροβάτες και άλλοι τόσοι φωστήρες που θα έρχονται ως εκπρόσωποι των Θείων. Το πιο σωστό ίσως θα ήταν να συγκεντρωθούμε στο θαύμα που αποτελούμε όλοι ως απλοί άνθρωποι και στο καλό που μπορούμε να φέρουμε. Χωρίς μεγάλα λόγια ή θορυβώδεις πράξεις. Έχοντας γνώση ότι η λύτρωση δεν είναι η απόλυτη λήθη ή κάτι που ανήκει σε άλλη σφαίρα. Η λύτρωση είναι να είναι κάποιος πραγματικά παρών. Ακόμα και μέσα από τη σιωπή του.
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Cormac McCarthy
Μετάφραση/Απόδοση/Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη
Σκηνικά/Κοστούμια: Μαρία Φιλίππου
Πρωτότυπη μουσική: Γιάννης Οικονόμου
Σχεδιασμός φωτισμών: Μανώλης Μπράτσης
Φωτογραφίες/Γραφιστική επιμέλεια: GRID FOX
Trailer: Αποστόλης Κουτσιανικούλης, Άρης Παυλίδης [blaec cinematography]
Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού
Παραγωγή: A PRIORI www.a-priori.gr
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μάνος Ζαχαράκος και Σταύρος Καλλιγάς
Αγγελική Μπάτσου
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)
- “Τα πνεύματα του Χιλ Χάους”, σε σκηνοθεσία Ανδρονίκης Αβδελιώτη, στο “Αγγέλων Βήμα” - 14 Δεκεμβρίου 2024
- “Το Παλτό” του Νικολάϊ Γκόγκολ, σε σκηνοθεσία-διασκευή Θοδωρή Γκόγκου, στο θέατρο “Αργώ” - 6 Δεκεμβρίου 2024
- Εντρυφώντας στην “Υψηλή μαγειρική των σχέσων”, σε σενάριο Βίλης Σωτηροπούλου και σκηνοθεσία Κέλλυς Σταμουλάκη, στο Θέατρο της Ημέρας - 27 Νοεμβρίου 2024
Καμία κριτική