Διαβάζοντας κάποιος το νέο βιβλίο της Τζένης Δάγλα, “Σονόρχ”, νιώθει σαν να βρίσκεται δέσμιος σε μια λογοτεχνική χρονομηχανή. Παρελθόν και παρόν, παράλληλοι κόσμοι και στιγμές, χρονικά σημεία που τέμνονται ή δε συναντιούνται ποτέ, όλο αυτό, δοσμένο σε μια βαθύτατα φιλοσοφική και φιλοσοφημένη γραφή. Όποιος ψάχνει το εύκολο ανάγνωμα για το καλοκαίρι, ας ξεχάσει αυτό το βιβλίο. Το χρονοταξίδι της Τζένης Δάγλα, απαιτεί έναν νου αναγνώστη ο οποίος τολμά να καταργεί φυσικούς νόμους και κανόνες και μπορεί να ακολουθεί με ανοιχτή σκέψη και αισθήσεις τον υπέροχο νου αυτής της τόσο ξεχωριστής λογοτέχνιδας. Κάθε σελίδα και μια φιλοσοφική θεώρηση των πάντων, γι αυτό πάρτε μολύβι γιατί θα το χρειαστείτε για την υπογράμμιση!

Εμείς, ως δημοσιογράφοι του καλλιτεχνικού site kallitexnes.gr, διαβάσαμε το βιβλίο και εκτός από το μολύβι υπογράμμισης, πήραμε συνέντευξη από την ίδια τη συγγραφέα. Αξίζει και με το παραπάνω να την μελετήσετε!

Οι kallitexnes.gr καλωσορίζουν τη συγγραφέα Τζένη Δάγλα και το νέο της βιβλίο “Σονόρχ”, δηλαδή η λέξη “Χρόνος”, γραμμένη αντίστροφα. Για ποιο λόγο η γραφή της λέξης αυτής, υποκείμενη στους κανόνες της λογικής, δε θα μπορούσε να είναι παλίνδρομη (όπως λ.χ. η λέξη “΄Αννα” ή το γνωστό “Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν”); ‘Η θα μπορούσε; 

Τζένη Δάγλα: Το Σονόρχ αυτό προτείνει: μια παλίνδρομη “ανάγνωση” του Χρόνου, όχι σε στείρα ευθεία, όχι με αρχή και τέλος, αλλά ανάγνωση ψυχής και τόλμης, ανάγνωση και αυτοσχεδιασμό. 

Ένα από τα πιο γνωστά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πραγματεύεται την έννοια του χρόνου είναι το “Προς αναζήτηση του χαμένου χρόνου”, του Μαρσέλ Προυστ. Τελικά πιστεύετε ότι κάποιος πρέπει να αναζητά κάτι χαμένο; Είναι όντως ο χρόνος κάτι που χάνεται ως ουσία; Τι χάνουμε εμείς με την πάροδο αυτού; Ή είναι απλά ένα γεγονός de facto το οποίο δεν επιδέχεται καμία ερμηνεία και κάθε είδους παρέμβαση; 

T.Δ: Δεν υπάρχει τίποτα χαμένο στη ζωή μας. Δεν χάνεται ο Χρόνος. Ό,τι έχουμε βιώσει, το κερδίσαμε, είναι θετικός πλούτος ακόμη και οι δύσκολες εμπειρίες. Στη διάσταση Σονόρχ υπάρχει δημιουργικό πλάσιμο του Χρόνου, η νοσταλγία δεν περιέχει θλίψη αλλά απόφαση : αποφασίζεις μόνο εσύ τους κύκλους σου.

Ποια η σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο και ποια η σχέση του χρόνου με τον άνθρωπο; 

 T.Δ: Τρυφερότητες ! Αβροφροσύνες ! Περιποιήσεις ! Αυτή είναι η σχέση μας με το Χρόνο, εκατέρωθεν. Όπως γράφεται μέσα στο βιβλίο:  “…Χρόνος-Υπηρέτης μυριάδων Αφεντάδων, μυστικοσύμβουλος και εξ’ απορρήτων μας, Χρόνος – Sir με οικόσημο την πνοή μας….”

Τι ήταν αυτό που σας έσπρωξε να ξεκινήσετε ένα χρονικό ημερολόγιο το οποίο κράτησε δέκα χρόνια; Πόσα κομμάτια από τη ζωή σας χωρέσατε μέσα σε αυτό; 

T.Δ: Δεν υπήρξε καμία ώθηση, ούτε πλάνο για αυτή την περιπέτεια. Απλά κύλαγε η ροή, διαρκούσε…Άντεξα τη διαδρομή. Δεν ξέρω αν έχει μπει κάτι από εμένα μέσα στο βιβλίο, δεν γράφω “ενεργητικά”, συνθέτοντας, βάζοντας στο κείμενο κομμάτια του εαυτού μου κλπ. Είμαι καταγραφέας, καταγράφω τη συλλογική συνείδηση, δεν μπορεί να με “ανιχνεύσει” ο αναγνώστης μέσα στο κείμενο, διακτινίζομαι γράφοντας, παντού.

Στους τόσο δύσκολους μήνες που διανύσαμε και διανύουμε ακόμα και τώρα λόγω κορονοϊού, ποια πιστεύετε ότι είναι η συμβολή του χρόνου; Σε μια τόσο οριακή κατάσταση, ο χρόνος γίνεται φίλος ή εχθρός μας; 

T.Δ: Και στην πιο δύσκολη κατάσταση, όπως τώρα με τον ιό, ας προσαρμοζόμαστε δυναμικά, όχι υποτακτικά: έτσι συνεχίζουμε την ζωή, όχι απλά την επιβίωση. Σε αυτό το θεωρητικά “νεκρό” διάστημα, μπορούμε να αναθεωρήσουμε την πορεία μας, να ξαναγεννηθούμε. Ο Χρόνος είναι στο χέρι μας.

Στο βιβλίο “Σονόρχ”, ο χρόνος ως ουσία μοιάζει να αποδομείται…να ανακατεύεται σαν κομμάτια σε έναν νοητό κύβο του Ρούμπικ. Παραμένει όμως η βασική ουσία και αξία του. Ποια είναι αυτή τελικά; 

T.Δ: Να είναι ο Χρόνος μια αιώνια πηγή έμπνευσης, δράσης, ελπίδας, όχι μια στείρα γραμμική ευθεία που σώνεται και μας θλίβει, που μας υποχρεώνει σε αποψίλωση: πρώτα είσαι νέος, άρα φουλ σχέδια, όνειρα, πόρτες, μετά είσαι μεσήλικας, όλα τακτοποιούνται και μετριάζονται, κι όταν είσαι “πλέον” ηλικιωμένος, δεν έχει μείνει τίποτα “πλέον”….

Ένα ταξίδι στη ζωή είναι στενά συνυφασμένο με ένα ταξίδι στον χρόνο. Μέσα από το βιβλίο σας, μεταπηδάμε σε πολλές χρονικές διαστάσεις, ξεπερνάμε κάθε είδους εμπόδια και φόβους που γεννάει η στείρα λογική. Χρόνος και φαντασία, πόσο καλοί σύντροφοι είναι τελικά;

T.Δ: Η φαντασία είναι η καθημερινότητα στο Σονόρχ. Η φαντασία που θεωρείται υλικό των παιδιών και των καλλιτεχνών. Παιδιά και καλλιτέχνες της ζωής μας θέλει το Σονόρχ, για πάντα ….

ΔΑΓΛΑ 8

Το Σονόρχ αυτό προτείνει: μια παλίνδρομη “ανάγνωση” του Χρόνου, όχι σε στείρα ευθεία, όχι με αρχή και τέλος, αλλά ανάγνωση ψυχής και τόλμης, ανάγνωση και αυτοσχεδιασμό.

Ποια η συμβολή της ποίησης μέσα στο βιβλίο σας; Η χρήση της ενώνει ή γκρεμίζει έννοιες και λογικά στεγανά; 

T.Δ: Είτε προκύπτει θέατρο είτε άλλο είδος γράφοντας, η γραφή μου είναι ποιητική. Δεν με ενδιαφέρει η λογική, αλλά το όραμα δηλαδή η ποίηση:  αυτό δίνει φτερά στον άνθρωπο, δύναμη.

Πιστεύετε ότι η τέχνη και όλες οι εκφάνσεις της είναι ουσιαστικά οι γραμματείς του χρόνου ως ιστορία, ως καταγραφή κάποιου σπουδαίου ή σπουδαίων καλλιτεχνικών γεγονότων; 

T.Δ: Είναι σίγουρα μια ιδιότητα της Τέχνης και αυτή: να δίνει -μοιραια, αναπόφευκτα- πληροφορίες για το ιστορικό πλαίσιο και τις συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργήθηκε. Η αγωνία του δημιουργού συμπληρώνει την ψυχρή πένα του ιστορικού, γεμίζοντας με πολύχρωμες ψηφίδες το παζλ μιας εποχής.

Στη σύγχρονη εποχή που είμαστε, ποια πιστεύετε ότι είναι τα θέματα που αγγίζουν οι νέοι δημιουργοί και γιατί; Τι νιώθετε ότι θα φέρει το μέλλον ως πηγή έμπνευσης στις πιο νέες γενιές; 

T.Δ: Όποιος είναι δημιουργός, κάθε άνθρωπος δηλαδή, είναι νέος. Αυτό που απεύχομαι είναι μια επιδερμική καταγραφή της καθημερινότητας: Όχι να δημιουργείς επ’ ευκαιρία γεγονότων, αλλά μόνο αν δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Όσο για το Μέλλον, θα μας φέρει ό,τι του ζητήσουμε, και επανέρχομαι στη διάσταση Σονόρχ: είναι στο χέρι μας…

Η ζωή μας μέσα από το βιβλίο σας πιστεύετε ότι αποτελείται από μυριάδες μικρές στιγμές ομορφιάς μέσα σε ένα μεγάλο πλάνο και ταυτόχρονα ότι καθοριζόμαστε ως υπάρξεις μόνο από γεγονότα που μας στιγματίζουν (ευχάριστα ή μη). Στο τέλος της μέρας όμως, αυτό που μένει ως σκέψη/αίσθηση λίγο πριν κοιμηθείτε, τι είναι; 

T.Δ: Με συνειδητή μου απόφαση, μένουν οι στιγμές της ομορφιάς : αυτές που έζησα μέσα στη μέρα, κι αυτές που προσδοκώ να ζήσω. Δίνουν δύναμη να συνεχίσω.

Αν με έναν μαγικό τρόπο κάνατε μια συμφωνία με τον χρόνο και ξεκινούσατε τη ζωή σας από την αρχή, τι θα αλλάζατε, τι θα διορθώνατε, τι δεν θα κάνατε και τι θα βρίσκατε την τόλμη να πράξετε; 

T.Δ: Η συμφωνία με το Χρόνο είναι συνωμοτικός ψίθυρος: Ανά πάσα στιγμή ξεκινώ, είμαι πάντα στην αρχή, στην εκκίνηση, έτοιμη για νέο ταξίδι,  φτιάχνω τις μέρες μου όπως θέλω, όλα στα πόδια μου, μπροστά μου !

Ποια είναι η σχέση του έρωτα με τον χρόνο; Το πέρασμα του τον φθείρει ή απλά απογυμνώνει το πραγματικό του πρόσωπο/προσωπείο; 

T.Δ: Και τα δύο όταν συμβαίνουν, μάλλον πρέπει να συμβούν: η μαγική χημεία δεν υπάρχει πια, κι αν δεν δένει η βαθιά αγάπη τους ανθρώπους, τότε προχωράνε σε νέο έρωτα της ζωής: έρωτας σημαίνει πρωτίστως έρωτας της ζωής, για τη ζωή.

Ο κόσμος των ονείρων είναι ο μόνος που καταρρίπτει κάθε λογική συνάφεια, γι αυτό και νικάει τον χρόνο. Ποια είναι η δύναμη των ονείρων και ποια η θέση τους στη ζωή ενός καλλιτέχνη; 

T.Δ: Τα όνειρα είναι ο εαυτός μας που μας στέλνει σινιάλα, βλέπει και μας προειδοποιεί: είναι τεράστια η αξία και η σημασία τους. Όχι μόνο για τους καλλιτέχνες, ως μια ακόμα πηγή έμπνευσης, αλλά για όλους: το όνειρο είναι το μυστικό αυτάκι μας, ο σύνδεσμος με το Σύμπαν, η απόδειξη του Σύμπαντος μέσα μας.

Και ας τελειώσουμε με μια ευχή η οποία θα επιθυμούσα, ει δυνατόν, να εκφραστεί μέσω ενός δικού σας στίχου.

T.Δ:  “Χρόνος; Είπατε Χρόνος; 

        Συγνώμη, δεν σας κατάλαβα ….

        Α, ναι ! Σονόρχ !

        Τώρα συνεννοούμαστε ! 

         Σονόρχ ! “

ΑΦΙΣΑ

 

 

Αγγελική Μπάτσου

Αγγελική Μπάτσου

Γεννήθηκα πριν αρκετά καλοκαίρια (κι άλλους τόσους χειμώνες)στην Αθήνα. Είχα την τιμή να μεγαλώσω στους Αγ.Αναργύρους,όπου έζησα τα ομορφότερα παιδικάχρόνια σε μια τεράστια αυλή,παρέα με τα γατιά μου και δυο ζευγάρια παππούδες και γιαγιάδες που πάντα θα υπεραγαπώ.Έπειτα ήρθε η Γαλλική Φιλολογία,επιπλέον σπουδές σε γλώσσα και μετάφραση και η οικογένεια. Δεν σταμάτησα όμως ποτέ να είμαι παιδί της ποίησης,της λογοτεχνίας,της ζωγραφικής και της μουσικής και το όνειρό μου από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου,ήταν να ταξιδέψω σ’όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στο Θιβέτ!
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Αγγελική Μπάτσου

Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)