Οι kallitexnes.gr βρέθηκαν στο θέατρο “Αργώ”, προκειμένου να παρακολουθήσουν τον θεατρικό μονόλογο “Το παλτό”, του γνωστού Ρώσου συγγραφέα Νικολάϊ Γκόγκολ, σε διασκευή, σκηνοθεσία και ερμηνεία Θοδωρή Γκόγκου.
Ο μονόλογος αυτός, σε διασκευή του διηγήματος του συγγραφέα, παρουσιάζεται με μεγάλη επιτυχία στις θεατρικές σκηνές της Αθήνας και της υπόλοιπης Ελλάδας, για επτά συνεχόμενα έτη. Παρόλ’ αυτά, αν και ο εκάστοτε δημοσιογράφος – κριτικός που πάει να παρακολουθήσει την παράσταση αυτή, θα έπρεπε να εισέρχεται πλήρως καθησυχασμένος ότι αυτό που θα δει, αξίζει τον χρόνο του και την ψυχική του ενέργεια, πάντα θα υπάρχει η τελική, καθαρά υποκειμενική κρίση, η οποία μερικές φορές, δε συμφωνεί με την πλειοψηφία. Για τον λόγο αυτό, και κάθε παράσταση, άσχετα με το παρελθόν της, είναι, τουλάχιστον για τη δική μου περίπτωση, κάτι το εντελώς νέο. Κάτι το ξένο. Μέχρι τη στιγμή που αυτό το “ξένο”, θα έχει τη δύναμη να με αρπάξει και να με ακινητοποιήσει σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνω μέρος αυτού του “ξένου”, του “άλλου” ή να αφήσω αυτό το “άλλο”, να κυριαρχήσει στη σκέψη, στο πνεύμα και στην ψυχή μου. Αυτό ακριβώς συνέβη και με την παράσταση του Θοδωρή Γκόγκου.
Λίγα λόγια για το έργο
Αγία Πετρούπολη, 19ος αιώνας. Ο Ακάκι Ακάκιεβιτς, αντιγραφέας στο επάγγελμα, ένα απλό, φτωχικό γρανάζι του ρωσικού δημόσιου τομέα, ζει μια φτωχική από όλες τις απόψεις, ζωή. Η κατάσταση αυτή, μαζί με το παμπάλαιο, τρύπιο παλτό του, αποτελεί αιτία χλευασμού και κοροϊδίας από τους νεότερους κυρίως υπαλλήλους. Όταν όμως ως θαύμα εξ ουρανού, έπειτα από όλες τις στερήσεις προκειμένου να παραγγείλει νέο παλτό από τον ράφτη Πέτροβιτς, το όνειρο γίνεται πραγματικότητα, ο Ακάκι γίνεται για λίγες μέρες, ο λαμπρός πρωταγωνιστής. Με ανανεωμένη αυτοπεποίθηση, λαμβάνει μέρος ως αργά στο γλέντι που οργανώνει ο προϊστάμενός του προκειμένου να γιορτάσει το νέο παλτό του υπαλλήλου του και όλα φαίνονται ρόδινα, μέχρι τη στιγμή που στην επιστροφή στο σπίτι, του επιτίθενται δύο άτομα, τον τραυματίζουν και του παίρνουν το παλτό. Στην προσπάθειά του να βρει ξανά το παλτό του, ο Ακάκι πέφτει πάνω στον άκαρδο στρατηγό που υποτίθεται ότι θα τον βοηθούσε. Εκείνος όμως τον διώχνει χωρίς να του δώσει καμία σημασία. Αποκαρδιωμένος, ο Ακάκι αρρωσταίνει βαριά και σε λίγες ημέρες φεύγει από τη ζωή. Όμως σύντομα, η ιστορία ενός φαντάσματος με τη μορφή του, το οποίο κλέβει παλτά, κρέμεται σαν απειλή σε όλη την πόλη. Όταν κλέβει και το παλτό του άπονου στρατηγού, το φάντασμα αυτό εξαφανίζεται και εμφανίζεται ένα άλλο στη θέση του.
“Ως Ακάκι Ακάκιεβιτς, ο Θοδωρής Γκόγκος, σκλαβώνει και ταυτόχρονα συγκλονίζει. Διατηρώντας τις απαραίτητες ισορροπίες, μακριά από υπερβολές που δημιουργούν αμηχανία στο κοινό, κατορθώνει με ευαισθησία μα ταυτόχρονα με δυναμισμό και σπαραγμό, να φέρει τον θεατή ακόμα πιο κοντά σε αυτόν”.
Ανάλυση της παράστασης
Παλτό: Ένδυμα που προστατεύει. Από το κρύο και το χιόνι. Από τα κοινωνικά βλέμματα τα οποία κοιτάζουν με περιφρόνηση όσους δεν έχουν παλτό. Εξασφαλίζει την υπόληψη, την ακεραιότητα, την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό. Εξυψώνει ηθικά, ψυχολογικά και κοινωνικά (ειδικά αν έχει γούνα ο γιακάς και οι μανσέτες). Για ορισμένους είναι απλά ένα ένδυμα που τους διασφαλίζει ζεστασιά και μια μικρή δόση από τα παραπάνω. Για άλλους, είναι η ίδια τους η ύπαρξη και αξία ως άνθρωποι. Ένας από αυτούς είναι και ο πρωταγωνιστής μας. Ο Ακάκι Ακάκιεβιτς. Ένα ένδυμα γίνεται το πάθος και ο σκοπός του στη ζωή επειδή συμβολίζει όλα όσα δεν μπόρεσε ένας απλός υπάλληλος να χαρεί ως τώρα. Προσωποποιεί το ρούχο του το οποίο είναι τρύπιο και παλιό σαν το “Παλτό του Πασκάλ” του μετέπειτα Γάλλου σουρεαλιστή ζωγράφου Ρενέ Μαγκρίτ, και προσπαθεί να καλύψει τις παλιές τρύπες της ψυχής του, με τις υποσχέσεις ενός νέου ρούχου. Γιατί, κακά τα ψέματα…το ρούχο κάνει τον άνθρωπο. Όχι το αντίθετο.
Ιστορικά, η εποχή που γράφτηκε το έργο αυτό, αντανακλά όλο το προσκήνιο και ταυτόχρονα το παρασκήνιο της ρώσικης γραφειοκρατίας, η οποία ήταν πιο πολύπλοκη και από το μετρό της Μόσχας. Με μεγάλη έκπληξη, διαβάζοντας το έργο αυτό, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος ότι η γραφειοκρατία, η κρατική, αδηφάγα αυτή μηχανή, συνεχίζει ακριβώς σαν τις μηχανές των εργοστασίων, να καθοδηγεί τις ζωές και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, ακόμα και σήμερα. Η πορεία προς τον θάνατο από ηθικό μαρασμό, αν και υπερβολική από πρώτη άποψη, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η παρομοίωση αυτού που ονομάζουμε κοινωνικό πρεστίζ. Το χάσιμο αυτό, για πολλούς από εμάς ισοδυναμεί με τον ηθικό και ψυχολογικό αφανισμό. Μόνο που στο έργο του συγγραφέα, ο αρχικός τραγικός και κωμικός ρεαλισμός, άξαφνα μεταπίπτει σε μια φαντασιακή μυθοπλασία, γεμάτη συμβολισμό και κοινωνικά υπονοούμενα. Και να χαθεί ένα γρανάζι όπως ο Ακάκιεβιτς, ένα άλλο γρανάζι θα τον αντικαταστήσει. Ακόμα κι αν γίνει κι αυτό, φάντασμα. Όλοι μας είμαστε αναλώσιμοι μπροστά στην κρατική μηχανή.
Αυτήν ακριβώς την ατμόσφαιρα είχε ως αποστολή να μεταφέρει επί σκηνής ο Θοδωρής Γκόγκος, έχοντας αναλάβει τόσο τη διασκευή του έργου, τα απλά και ατμοσφαιρικά σκηνικά, όσο και τη σκηνοθεσία. Το γεγονός ότι σίγουρα μελέτησε με κάθε λεπτομέρεια και σε βάθος το έργο του συγγραφέα, αποδεικνύεται σε κάθε λεπτό της παράστασης. H σκηνοθεσία, σχεδόν διαχρονική, κατορθώνει να περάσει όλα τα μηνύματα του έργου, συγκινεί και μας παρασέρνει σαν καράβι στα ταραγμένα νερά της ρωσικής γραφειοκρατίας, από το κωμικό στο σοβαρό, από το πραγματικό στο φανταστικό, μέσα από την απεικόνιση μιας λαμπερής, βιομηχανικής κοινωνίας σε εκσυγχρονισμένη αποσύνθεση. Με βοηθό του τη Σεμέλη Παπαοικονόμου και μέσα από την ξεχωριστή μουσική επιλογή του Βασίλη Κονταξή, ο Θοδωρής Γκόγκος, μέσα σε εβδομήντα λεπτά θεατρικού μονολόγου, μας διηγείται ουσιαστικά την ιστορία των ανθρώπων μέσα από τα μάτια του τελευταίου τροχού της άμαξας. Ο τελευταίος τροχός όμως είναι πάντα εκείνος που βλέπει καθαρά ό,τι κινείται πιο πάνω και πιο μπροστά του. Ο συγγραφέας και ο σκηνοθέτης, είναι οι μάρτυρες και οι μαρτυρίες αυτού.
Ως Ακάκι Ακάκιεβιτς, ο Θοδωρής Γκόγκος, σκλαβώνει και ταυτόχρονα συγκλονίζει. Διατηρώντας τις απαραίτητες ισορροπίες, μακριά από υπερβολές που δημιουργούν αμηχανία στο κοινό, κατορθώνει με ευαισθησία μα ταυτόχρονα με δυναμισμό και σπαραγμό, να φέρει τον θεατή ακόμα πιο κοντά σε αυτόν. Με αμεσότητα και απλότητα, με θεατρικό λυρισμό και ρεαλισμό ταυτόχρονα, κατορθώνει να κρατήσει τέλεια τις ισορροπίες και να δημιουργήσει μια παράσταση “όπως πρέπει να είναι”. Για τον λόγο αυτό και συνεχίζει να υποδύεται αυτόν τον ρόλο, επί επτά συνεχή έτη. Τον ευχαριστούμε βαθιά και του ευχόμαστε να συνεχίσει το έργο του με την ίδια σοβαρότητα, πειθαρχία, απλότητα και ταυτόχρονα ποιότητα που τον διακρίνει.
Σε μια στιγμή ή σε πολλές στιγμές της ζωής μας πιστεύουμε ότι έχουμε ανάγκη ένα παλτό. Με αυτό κρύβουμε τις αδυναμίες μας και φαινόμαστε πιο δυνατοί και προστατευμένοι, έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τη ζωή. Μέσα από το έργο που παρακολουθήσαμε, ίσως θα έπρεπε να κατανοήσουμε ότι η απώλεια μιας επίπλαστης προστασίας, δεν θα έπρεπε να μας εξαφανίζει ηθικά και πνευματικά. Δεν θα πρέπει να γινόμαστε ψυχολογικά ζόμπι ή λογοτεχνικά φαντάσματα επειδή δεν ακολουθούμε τις προσταγές της κοινωνίας, την οποία στην ουσία εμείς φτιάξαμε και στηρίζουμε. Ας είναι το παλτό μας, ο συνάνθρωπος. Ας νιώσουμε ζέστη και προστασία, προστατεύοντας εμείς κάποιον άλλο. Ας μη ζήσουμε ως ζωντανά φαντάσματα αλλά ως απλοί άνθρωποι με καθαρό βλέμμα και ταυτότητα.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία – διασκευή: Θοδωρής Γκόγκος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Σεμέλη Παπαοικονόμου
Φωτογραφίες: Χρήστος Γκλίβας – Γιώργος Σταύρος
Video: Στεριανή Βερνιώτου
Σχεδιασμός αφίσας: Σεμέλη Παπαοικονόμου
Σκηνικά – σχεδιασμός φωτισμών: Θοδωρής Γκόγκος
Μουσική επιμέλεια: Βασίλης Κονταξής
Ερμηνεύει: ο Θοδωρής Γκόγκος
Δημόσιες Σχέσεις: Νταίζη Λεμπέση (daisylempesi@hotmail.gr)
Παραγωγή: Non Grata Productions
Αγγελική Μπάτσου
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)
- “Τα πνεύματα του Χιλ Χάους”, σε σκηνοθεσία Ανδρονίκης Αβδελιώτη, στο “Αγγέλων Βήμα” - 14 Δεκεμβρίου 2024
- “Το Παλτό” του Νικολάϊ Γκόγκολ, σε σκηνοθεσία-διασκευή Θοδωρή Γκόγκου, στο θέατρο “Αργώ” - 6 Δεκεμβρίου 2024
- Εντρυφώντας στην “Υψηλή μαγειρική των σχέσων”, σε σενάριο Βίλης Σωτηροπούλου και σκηνοθεσία Κέλλυς Σταμουλάκη, στο Θέατρο της Ημέρας - 27 Νοεμβρίου 2024
Καμία κριτική