Το θέατρο «Αργώ» άνοιξε την πόρτα του το 2002. Υπό την φροντίδα της Αιμιλίας Υψηλάντη, το παλιό διατηρητέο κτίσμα έγινε ένας λαμπρός χώρος πολιτισμού. Το μοναχικό καράβι του Ιάσονα όμως, με την αγάπη και τη συμπαράσταση του κοινού έκλεισε φέτος 16 χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας, μέσω σπουδαίων παραστάσεων που άφησαν εποχή στα θεατρικά χρονικά.
Μια από αυτές είναι και το συγκλονιστικό έργο της Λιλής Ζωγράφου, που ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων από τις 11 Οκτωβρίου μέχρι και τα μέσα Δεκεμβρίου.
Αρχές Νοεμβρίου λοιπόν, το kallitexnes.gr βρέθηκε στην κεντρική σκηνή του χώρου. Η διακόσμηση ήταν άκρως εντυπωσιακή και μας τράβηξε αμέσως την προσοχή. Ψηλά φωτιζόμενα ράφια, με κουτιά-οστεοφυλάκια και λουλούδια, τοποθετημένα το ένα δίπλα ή πάνω στο άλλο, έμοιαζαν σαν μια φωτισμένη πόλη νεκρών αναμνήσεων. Η όλη εικόνα μου θύμισε έντονα για κάποιο λόγο τη Μέρα των Νεκρών, έθιμο του Μεξικού…
Η δράση μας όμως είναι στην Κρήτη, η οποία ντυμένη με διάφανα πέπλα και μαύρα ρούχα από κάτω, εμφανίστηκε με έναν χορό στη σκηνή. Έπειτα από λίγο, η οικογένεια Φτενούδου μας συστήθηκε…
Λίγα λόγια για το έργο:
Σε μια αγροτική περιοχή της Κρήτης, από την περίοδο του πολέμου του ‘40 και μετά, επτά γυναίκες που τις ενώνει ο θεσμός της οικογένειας υπό τον αόρατο ζυγό της πατρικής εξουσίας, γεννούν και σκοτώνουν όνειρα κι ελπίδες, υποτάσσονται και υποτάσσουν, ζουν και πεθαίνουν ζώντας τη ζωή σαν όνειρο. Ή σαν εφιάλτη μαζί. Η μεγαλύτερη κόρη, έπειτα από το θάνατο του πατέρα και της μητέρας της, αναλαμβάνει τον ρόλο του εξουσιαστή, προσπαθώντας να ελέγξει τις ζωές και την τύχη όλων των αδελφών της. Κάποιες θα υποχωρήσουν, άλλες θα προσπαθήσουν να αντισταθούν. Ανάμεσά τους η Ερατώ, που είναι αυτή που θα αναζητήσει τον έρωτα, την ανεξαρτησία, για να βρει τελικά την πιο οριστική λύτρωση. Μέσα από μεγάλες αλήθειες και εξίσου μεγάλα ψέματα, καλούμαστε να ανακαλύψουμε τι αξίζει και αν αξίζει τελικά να θυσιάσει ή να θυσιαστεί κάποιος για αυτό που θεωρεί ως ιδανικό…
Η κριτική μας:
Το μυθιστόρημα αυτό της Λιλής Ζωγράφου, κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1994 από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια» και συνδέθηκε στη συνείδηση του κοινού από την τηλεοπτική του μεταφορά για λογαριασμό της ΕΡΤ. Το έργο αυτό αποτελεί έναν καταπέλτη ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ξεκινώντας από την πατρική εξουσία, μεταβιβάζεται ως μικρόβιο στην εξουσία της μεγάλης αδερφής, δημιουργώντας τοξικούς κισσούς που θέλουν να πνίξουν τις κραυγές για αγάπη, έρωτα, ελευθερία, ισότητα, αποδοχή του πιο αδύναμου. Σε κάθε τέτοιου είδους δράση όμως, υπάρχει και η αντίδραση σε οποιαδήποτε μορφή κι αν εκδηλώνεται αυτή… από τον πιο ακραίο τρόπο ως τη συγκαταβατική σιωπή, που κρύβει μέσα της όμως την προσήλωση σε διαφορετικά πλάνα και ιδανικά.
Το θεατρικό έργο μας, παρουσιάζει τη ζωή στην κλειστή κοινωνία της ελληνικής επαρχίας από τη στιγμή του θανάτου του πατέρα και την ανάληψη των ηνίων της οικογένειας από τη μεγάλη αδερφή, Ασπασία. Σύμβολο μιας παράδοσης παραδομένης στις κοινωνικές νόρμες και συμβάσεις, η Ασπασία θα διατηρήσει με αυστηρότητα και αναλγησία τους κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες εκείνης της εποχής, εις βάρος της ζωής και κυρίως της ευτυχίας των αδελφών της.
Η σκηνοθεσία του θεατρικού αυτού βασίζεται στη δύναμη των αποφάσεων. Κατά πόσο μια απόφαση μπορεί να αλλάξει ή και να καταστρέψει τη ζωή κάποιου. Κατά πόσο επιτρέπουν οι υπόλοιπες αδερφές να άγονται από τις αποφάσεις κάποιου άλλου. Πόσο αξία έχει τελικά αυτό που θέλουμε όταν έρχεται σε αντιδιαστολή με αυτό που «πρέπει».
Κυρίως… όταν γνωρίζουμε ότι είμαστε μέσα στη δυστυχία, έχουμε τη δύναμη κάποια στιγμή να βγούμε έξω από τη σκοτεινή της δίνη; Ή αυτοκαταστρεφόμαστε κι εμείς, παραδομένοι;
Η διασκευή και η σκηνοθεσία ανήκουν στον Ένκε Φεζολλάρι, ο οποίος κατάφερε να δώσει στο έργο αυτό τον εκκωφαντικό και σχεδόν αρχαιοελληνικό δραματικό χαρακτήρα του. Μορφές που κινούνται με διάφανα πέπλα στην αρχή οι πρωταγωνίστριες, μαυροντυμένες σε όλη τη διάρκεια της πλοκής, μοιάζουν άλλοτε με σκιές, άλλοτε με κεραυνούς, άλλοτε με ανοιξιάτικα άνθη κι άλλοτε με μαραμένα φθινοπωρινά φύλλα.
Θεωρώ ότι η μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου στο θέατρο, από τη στιγμή που ήδη έχει προβληθεί στην τηλεόραση είναι κάτι ιδιαίτερα σύνθετο και απαιτητικό. Ως βιβλίο, ο αναγνώστης πλάθει το δικό του οπτικό σενάριο στο μυαλό του. Ως τηλεοπτική σειρά, υπάρχει η ευχέρεια των εξωτερικών σκηνικών και μεγαλύτερων χώρων και ο χρόνος είναι σαφώς πιο μεγάλος σε σχέση με τα 120 λεπτά μιας παράστασης σε θεατρική σκηνή. Στο θέατρο όμως, δεν υπάρχουν περιθώρια λάθους. Κάθε παράσταση είναι κάτι που χτίζεται από την αρχή και ο σκηνοθέτης οφείλει να χρησιμοποιήσει τα σωστά υλικά για να έχει το πιο άρτιο αποτέλεσμα.
Ο Ένκε Φεζολλάρι, αν με τη σκηνοθεσία του μας εντυπωσίασε στο πρώτο μέρος, κατόρθωσε στο δεύτερο να μας σαγηνεύσει και να μας συγκινήσει ιδιαίτερα. Είχαμε επτά χαρακτήρες, οι οποίοι ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί μας παρέδωσαν μαθήματα υποκριτικής, υψηλής ερμηνείας και καλλιτεχνικής αρμονίας. Δεν υπήρχε το παραμικρό κενό ή παράλειψη, η παραμικρή σκηνοθετική ατέλεια. Οι ρόλοι, διπλοί σε κάποιες στιγμές, έδωσαν τη δυνατότητα στις πρωταγωνίστριες να ξεδιπλώσουν ακόμα πιο πολύ το ταλέντο τους και η συγκεκριμένη ιδέα αποτελεί κατ΄εμέ, μια σπουδαία καινοτομία σε σχέση με το περιεχόμενο του ιδιαίτερου αυτού έργου. Μέσω μιας μινιμαλιστικής, μοντέρνας και ταυτόχρονα διαχρονικής σκηνοθεσίας που σε κάποια σημεία θύμιζε αρχαίο δράμα, ο σκηνοθέτης μας έκανε τη διαφορά. Το αποτέλεσμα τον έχει δικαιώσει, μια και το γεγονός ότι η παράσταση αυτή παίζεται για δεύτερη χρονιά μιλάει πιστεύω από μόνο του. Θερμά συγχαρητήρια, τόσο σε εκείνον, όσο και στην ομάδα του!
Η Αιμιλία Υψηλάντη ενσαρκώνει την μητέρα Εριφύλη με λεπτότητα και ευγένεια. Εύθραυστη και ευαίσθητη, μοιάζει να είναι εκείνη που κρατάει τις ισορροπίες σε ένα σπίτι όπου η παρουσία του πατέρα-φεουδάρχη έχει διαποτίσει τα πάντα, ακόμα και εν τη απουσία του. Μοιάζει να στέκεται στον αντίποδα της μεγάλης κόρης Ασπασίας, προστατεύοντας με κάθε τρόπο κάθε της παιδί. Μητέρα-θυσία, θα αναλάβει το κόστος ενός μεγάλου ψέματος, παγιδευμένη στα παιχνίδια μιας μοίρας που δεν είναι δυνατόν να αλλάξει. Τουλάχιστον για εκείνη…
Ως μητέρα, ως γυναίκα, ως φιγούρα, ως σκηνική παρουσία, σε κάθε της στιγμή στο έργο η Αιμιλία Υψηλάντη ξεχωρίζει. Ξεχωρίζει και με τον τρόπο που στέκει ακίνητη. Ακόμα και όταν σωπαίνει. Η μορφή της αποτυπώνεται άμεσα στο μυαλό του καθενός και μαζί με το αδιαμφισβήτητο ταλέντο της, την καθιστούν μια από τις σπουδαιότερες θεατρικές μορφές που είχα την τύχη να δω ποτέ μου. Η παρουσία της διαποτίζει όλη την πλοκή και φαντάζει στα μάτια μας σαν ένας άγγελος, που φυλάει καρτερικά το προσκέφαλο του κάθε της παιδιού. Νιώθω πραγματικά μεγάλη τιμή που είχα τη χαρά να την δω. Της εύχομαι να είναι πάντα κοντά μας σε αντίστοιχα σπουδαίους ρόλους.
Η Αθηνά Τσιλύρα υποδύεται την Ασπασία, μια γυναίκα-αράχνη, γυναίκα-δηλητήριο που στρέφει το φαρμάκι και εναντίον της, ανήμπορη να ξεφύγει από τα δεσμά στα οποία βρέθηκε, προσκύνησε και ακολούθησε χωρίς καμία παρέκκλιση, ακόμα κι αν κάτι τέτοιο σήμαινε τελική ρήξη και δημιουργία οικογενειακού χάους. Μια ψυχή και ένα σώμα σχεδόν χωρίς ηλικία, «όπως οι άνθρωποι που δεν αγαπήθηκαν ποτέ». Δεν αγαπήθηκε, μα νόμισε ότι αγάπησε. Με τους δικούς της όρους. Ξεχνάει όμως, ότι η πραγματική αγάπη δε γνωρίζει όρους…
Αδιάλλακτη και με σκληρή ωμότητα, ουσιαστικά κρατά φυλακισμένες τις αδελφές της σε ένα σπίτι-φυλακή. Αποσταμένη και παραιτημένη από τα δικά της «θέλω», έχει επωμιστεί το ρόλο του άντρα και έχει γεννήσει τέρατα. Σ’ ένα σπίτι πνευμάτων στο οποίο κυκλοφορούν νεκροζώντανες ψυχές, είναι εκείνη που παύει και την πιο μικρή εξέγερση και θάβει ολόκληρες ζωές κάτω από τα κοινωνικά και ηθικά «πρέπει» μιας επαρχιακής αντίληψης για το τι είναι ζωή. Εκείνη αποφασίζει για τη μοίρα όλων και αποδεικνύεται αυστηρότατη τιμωρός, γεμάτη εμμονές και σκληρή σαν πέτρα. Ο ρόλος της επίσης ως άντρας-δικηγόρος, εκπλήσσει με την πιστότητά του και την τέχνη με την οποία τον αποδίδει. Η ερμηνεία της ταράζει… συγκινεί και δημιουργεί δέος. Η παρουσία της, καταιγιστική και οριστική. Το πιο απαραίτητο στοιχείο του έργου. Πραγματικά, δεν έχω λόγια να περιγράψω το εκτόπισμα και την έντονη παρουσία που βγάζει αυτή η ηθοποιός στη σκηνή και παραμένω χωρίς λόγια για το τεράστιο ταλέντο της. Της εύχομαι πάντα να μας προσφέρει τέτοιου είδους ερμηνείες!
Η Ιωάννα Λέκκα είναι η υπέροχη Ερατώ, ένα λουλούδι μέσα στον χειμώνα, μια πνοή δροσερού αέρα στο σκοτεινό σπίτι, η χαρά της ζωής και της αθωότητας, που ζει το δώρο του έρωτα και σαν την πεταλούδα που τυφλωμένη χορεύει γύρω από το φως, στο τέλος καίγεται από αυτό και καταλήγει στο κελί της. Ατιμασμένη, στερημένη από το ομορφότερο δώρο που προσφέρει η ζωή, επαναστατεί, αλλά η μοίρα δεν της επιφυλάσσει όλα όσα έμοιαζε αρχικά να υπόσχεται. Το τέλος είναι πραγματικά τραγικό, σκίζει την καρδιά, όπως ακριβώς σκίστηκε και νεκρώθηκε και η καρδιά του νεαρού αυτού κοριτσιού που τα είχε έστω και για λίγο όλα, αλλά δεν την άφησαν να έχει τελικά τίποτα. Σαν μια ανεμώνα, πάγωσε στο φύσημα του ανέμου και έπειτα πέταξε μαζί μ’ αυτόν… Μια εικόνα τελειότητας και ιδεαλισμού, που σαν φωτογραφία φθείρεται και ξεθωριάζει με το πέρασμα του χρόνου και μετά πετιέται στη φωτιά. Εξαιρετική ερμηνεία από την τόσο γλυκιά και ταλαντούχα ηθοποιό. Λιτή, γήινη και τραγική, μας συγκίνησε βαθιά και πραγματικά. Μπράβο της για την υπέροχη απόδοση του ρόλου αυτού.
Η Μαρία Νεφέλη Δούκα, η κόρη Αμαλία, είναι ο συνδετικός κρίκος που ενώνει τις γενιές. Η ιστορία της μοιάζει να ακολουθεί σε τραγικότητα εκείνη της μητέρας της και όλων των άλλων γυναικών της οικογένειας. Εντυπωσιάζει η σταδιακή της μετάβαση από το ανέμελο και ξέγνοιαστο κορίτσι σε μια γυναίκα που βάλλεται από εσωτερικές συγκρούσεις και στο τέλος, συνθλιμμένη κι εκείνη από τη ζωή, συνθηκολογεί και ντυμένη κι αυτή στα μαύρα θάβεται στο πατρικό σπίτι. Η μοίρα της επιφυλάσσει ένα άσχημο παιχνίδι στο οποίο συνθηκολογεί και με αριστοκρατική στωϊκότητα, με θάρρος και με τραγικότητα ταυτόχρονα, αντιμετωπίζει τα παιχνίδια της ζωής. Μια εξαίσια ερμηνεία και παρουσία, της εύχομαι μόνο τα καλύτερα για το μέλλον.
Η Βασιλική Διαλυνά ως Εργίνη και η Μαρία Καρακίτσου ως Αικατερίνη, με σταθερά δυναμικούς ρόλους στροβιλίζονται γύρω από το άρμα της μεγάλης αδερφής Ασπασίας. Είτε μέσω αντίστασης, είτε με την αποδοχή της κυριαρχίας της, οι ζωές τους βρίσκονται στενά συνυφασμένες με τα αόρατα τείχη που έχει χτίσει για αυτές το πατρικό status quo, το οποίο συνεχίζει να το επιβάλει με τυφλό ζήλο η μεγαλύτερη κόρη. Εξαιρετικές και στους ρόλους των αδερφών και των εραστών της Αμαλίας, εντυπωσιάζουν με την πολυμορφία τους, τη δραματική ευελιξία τους και το μεγάλο ταλέντο τους. Τους αξίζει ένα μεγάλο μπράβο.
Δραματική και συναισθηματικά έντονη η ερμηνεία της Δάφνης Λιανάκη, που έπαιξε το «τέρας». Παρότι υποδύθηκε το ρόλο χωρίς μακιγιάζ που να παραμορφώνει, κατόρθωσε με θαυμάσιο τρόπο να προβάλει τόσο δραματικά, όσο και οπτικά τη μορφή και τον χαρακτήρα της Πηνελόπης. Ενσαρκώνει με τρομερό αίσθημα κι ευαισθησία το «τέρας» με την ψυχή ενός αγγέλου, που ζει μόνο και μόνο για την αγάπη της μητέρας και των άλλων αδελφών του. Μια ερμηνεία που συγκινεί βαθιά και κυρίως, πείθει. Εξαιρετική στο ρόλο της, της αξίζουν συγχαρητήρια.
Εξαιρετικό το σκηνικό της παράστασης από τον Γιώργο Λυντζέρη, είναι το πρώτο πράγμα που προσέχει κανείς όταν μπαίνει στην αίθουσα και εντυπωσιάζεται στον μέγιστο βαθμό. Η ιδέα με τα στολισμένα ράφια και τα κουτιά αναμνήσεων πένθιμα φωτισμένα, εισάγουν το κοινό κατευθείαν στο κλίμα του έργου και προετοιμάζεται έτσι με τον καλύτερο τρόπο για τις γεμάτες ένταση σκηνές που ακολουθούν. Τα κοστούμια, μαύρα και λιτά, παραπέμπουν κατευθείαν στην Κρήτη και τονίζουν το περιβάλλον της κλειστής σκοτεινής φυλακής, που έχει χτιστεί γύρω από μια οικογένεια. Μια ιδιαίτερα προσεγμένη και αυστηρά μελετημένη δουλειά. Άριστο το αποτέλεσμα!
Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι πρόκειται για μια τελείως «γυναικεία» παράσταση. Μεγάλο λάθος. Η παρουσία του πατρικού και ανδρικού μοντέλου έχει διαπεράσει το έργο αυτό. Εμείς απλά βλέπουμε στη σκηνή την εφαρμογή αυτής της παρουσίας σε κάθε επίπεδο της ζωής και των εκάστοτε εποχών. Είμαστε οι θεατές του αποτελέσματος μιας ολόκληρης αστικής κοσμοθεωρίας που γέννησε διακρίσεις, υποτίμησε το ρόλο της γυναίκας, μηδένισε τις πράξεις του έρωτα και προσπάθησε να βάλει σε κουτιά τα αισθήματα, τα όνειρα, τις ελπίδες και κυρίως, τις ζωές των γυναικών. Όπως σε κάθε επανάσταση, έτσι ακριβώς και στο έργο μας το τέλος ήρθε με βία και θάνατο.
Ο θάνατος όμως μπορεί να τερματίζει κάποιες καταστάσεις, μα ταυτόχρονα γεννά την ελπίδα για κάτι καλύτερο. Ας μείνουμε σε αυτή την εικόνα με το κλείσιμο της αυλαίας. Η αγάπη μπορεί να άργησε μια μέρα, έφτασε όμως τελικά στον προορισμό της. Στο θέατρο «Αργώ».
Συντελεστές παράστασης:
Διασκευή-σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι
Σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης
Πρωτότυπη μουσική: Γιώτα Κοτσέτα
Δραματουργική επεξεργασία: Ναταλί Μηνιώτη
Βοηθός σκηνοθέτη: Δάφνη Λιανάκη
Παίζουν: Αιμιλία Υψηλάντη (Εριφύλη), Αθηνά Τσιλύρα (Ασπασία), Μαρία Καρακίτσου (Αικατερίνη), Βασιλική Διαλυνά (Εργίνη), Δάφνη Λιανάκη (Πηνελόπη), Ιωάννα Λέκκα (Ερατώ), Μαρία Νεφέλη Δούκα (Αμαλία).
Παραστάσεις:
Τετάρτη: 18:30
Πέμπτη: 21:00
Παρασκευή: 20:00
Σάββατο: 21:00
Κυριακή: 19:00
Διάρκεια: 2 ώρες με διάλειμμα.
Τιμή εισιτηρίου: 10-17 ευρώ.
Θέατρο «Αργώ»
Ελευσινίων 15, Αθήνα (Μεταξουργείο).
Τηλ: 2105201684
http://www.argotheater.gr/
Αγγελική Μπάτσου
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)
- “Τα πνεύματα του Χιλ Χάους”, σε σκηνοθεσία Ανδρονίκης Αβδελιώτη, στο “Αγγέλων Βήμα” - 14 Δεκεμβρίου 2024
- “Το Παλτό” του Νικολάϊ Γκόγκολ, σε σκηνοθεσία-διασκευή Θοδωρή Γκόγκου, στο θέατρο “Αργώ” - 6 Δεκεμβρίου 2024
- Εντρυφώντας στην “Υψηλή μαγειρική των σχέσων”, σε σενάριο Βίλης Σωτηροπούλου και σκηνοθεσία Κέλλυς Σταμουλάκη, στο Θέατρο της Ημέρας - 27 Νοεμβρίου 2024
Καμία κριτική