Έπειτα από τον σχετικά πρόσφατο θάνατο της ηθοποιού, συγγραφέα θεάτρου και πολιτικής ακτιβίστριας Φράνκα Ράμε στις 29 Μαΐου 2013, η ομάδα «Πείρα (γ) μα» θέλοντας να τιμήσει και να υπενθυμίσει το αντιφασιστικό της έργο, έχει παρουσιάσει σε διάφορα μέρη και περιστάσεις όλα αυτά τα χρόνια το συγκεκριμένο έργο με πρωταγωνίστρια την κορυφαία ερμηνεύτρια Ειρήνη Μελά.
Το kallitexnes.gr βρέθηκε στον ζεστό και φροντισμένο χώρο της ομάδας αυτής και είχε τη χαρά να ακούσει έναν υπέροχο λόγο από την σκηνοθέτη Αγγελική Κασόλα πριν από την έναρξη της παράστασης, ο οποίος μας έβαλε για τα καλά μέσα στο κλίμα της εποχής και των συνθηκών που γράφτηκε το έργο. Μας μίλησε τόσο για τη συγγραφέα και τη ζωή της, όσο και για την υπόθεση της παράστασης, η οποία βασίζεται σε υπαρκτά πρόσωπα και γεγονότα.
Έπειτα τα φώτα έσβησαν και σε μια λιτά φωτισμένη σκηνή αναδύθηκε η μορφή της Μάμμα Τόνι… μια μαυροντυμένη μορφή με μπαστούνι και κόκκινο κασκόλ. Κάθισε σε μια χαμηλή καρέκλα, μας κοίταξε στα μάτια και ξεκίνησε να μας μιλά για το τι συνέβη και χρειάστηκε να επέμβει με τη δύναμη τόσο του λόγου, όσο και της μαγκούρας της…
Λίγα λόγια για το έργο:
Όταν η Μάμμα Τόνι μαθαίνει ότι οι φασίστες περνούν και πάλι από την πόλη της, αυτή τη φορά για να εκφωνήσουν τους λόγους τους ως εκλεγμένοι εκπρόσωποι στην πλατεία μιας πόλης που θρήνησε πολυάριθμα θύματα στα χέρια των φασιστών, αγριεύει, σηκώνεται από την καρέκλα της, αρπάζει τη μαγκούρα της και ορμάει μονάχη να τους διώξει. Ο μονόλογος αυτός, σχεδόν άγνωστος, ανήκει στην περίοδο των αντιφασιστικών μονολόγων των Φο-Ράμε, βασισμένων σε μαρτυρίες και υπαρκτά πρόσωπα από την Ιταλική Αντίσταση. Η μορφή της Μάμμα Τόνι, εντελώς υπαρκτό πρόσωπο, μας αφηγείται μέσα από τη φωνή της συγγραφέως το τι ακριβώς έγινε.
Το έργο αυτό πρωτοπαρουσιάστηκε στη μεγάλη πλατεία της Παβίας στις 25 Απριλίου του 1971, με την Φράνκα Ράμε να ενσαρκώνει αυτή τη συγκλονιστική μάνα των ανταρτών.
Σε κάθε της παρουσία, η Ειρήνη Μελά δίνει πάνω από το μέγιστο των δυνατοτήτων της. Με ένα εκτόπισμα και φωνή που καθηλώνουν και μια μορφή που μένει αξέχαστη σε ερμηνείες που παραπέμπουν σε αρχαίο δράμα. Σε κάθε της παράσταση ντύνεται με μεγαλείο τον κάθε ρόλο και τον απογειώνει.
Η κριτική μας:
Στις αρχές της δεκαετίας του΄70, η Φράνκα Ράμε γράφει και ερμηνεύει μια σειρά μονολόγων βασισμένων σε μαρτυρίες υπαρκτών προσώπων της ιταλικής αντίστασης στο φασισμό. Κείμενα δυναμικά, καταγγελτικά, τα οποία έμπηγαν το μαχαίρι στο κόκκαλο. Κείμενα που της στοίχισαν όμως την απαγωγή και τον βιασμό της από μια ομάδα φασιστών που δεν τιμωρήθηκε ποτέ. Τελικά 25 χρόνια αργότερα, αποκαλύφθηκε ότι όλο αυτό είχε γίνει κατ’ εντολήν της Καραμπινιερίας του Μιλάνου όταν το έγκλημά τους είχε πλέον παραγραφεί. Η Φράνκα Ράμε έπειτα από αυτή την τραυματική εμπειρία, αντί να φοβηθεί και να σωπάσει, έδεσε τις πληγές της και συνέχισε πιο μαχητικά και πιο γενναία, κάνοντας μαζί με τον σύντροφό της Ντάριο Φο ένα υποδειγματικό πολιτικό θέατρο που έφτανε στις ρίζες των κατά καιρούς κοινωνικών προβλημάτων και γεγονότων.
Εκείνο που συγκινεί με το πολιτικό θέατρο των Ράμε και Φο, είναι το γεγονός ότι είναι ένας λόγος που προέρχεται από την καρδιά. Την καρδιά όλων εκείνων των απλών ανθρώπων, που έχασαν με φρικιαστικό τρόπο ανθρώπους δικούς τους μέσα σε έναν εμφύλιο και εντελώς απάνθρωπο πόλεμο. Είναι ένας λόγος βαθιά ανθρώπινος, που ξετυλίγει λίγο-λίγο την τραγική ιστορία μιας μητέρας που έχασε τον γιο της και έγινε μητέρα όλων των παιδιών που μάχονταν τον φασισμό. Μιας γυναίκας που ποτέ δε σταμάτησε να παλεύει για τα αυτονόητα, αναφαίρετα δικαιώματα ενός ανθρώπου, μια και όπως λέει στο τέλος της παράστασης, «Όποιος σταματά να παλεύει και επαναπαύεται καθισμένος μπροστά από μια τηλεόραση, είναι ήδη νεκρός».
Με μια απλή, μα σίγουρα όχι απλοϊκή σκηνοθεσία, αναδεικνύεται τόσο ο ηρωικός, γενναίος και δυνατός χαρακτήρας μιας γυναίκας εκείνης της εποχής, όσο και το πολύπλευρο ταλέντο της ηθοποιού μας. Η Ειρήνη Μελά, ένας χαμαιλέων εναλλαγών, κινείται από το χιούμορ στον αυτοσαρκασμό και τη σάτιρα κάνοντας κατάθεση ψυχής, καθώς απευθύνεται σε όλους εμάς γεμάτη με συγκινησιακή φόρτιση και τραγικότητα. Στην προσωπική μαρτυρία της Μάμμας Τόνι μνημονεύονται όλοι οι αγώνες, οι ελπίδες, αλλά και οι νεκροί των ανταρτών. Νεκροί του τότε και του τώρα που δεν πρέπει μόνο να μνημονεύονται, αλλά και να αποτελούν μοντέλο μίμησης για τις νεότερες γενιές, έτσι ώστε να αποτρέπονται οποιαδήποτε δείγματα φασισμού σε κάθε επίπεδο της ζωής του ανθρώπου.
Εκείνο που συγκινεί με το πολιτικό θέατρο των Ράμε και Φο, είναι το γεγονός ότι είναι ένας λόγος που προέρχεται από την καρδιά. Την καρδιά όλων εκείνων των απλών ανθρώπων, που έχασαν με φρικιαστικό τρόπο ανθρώπους δικούς τους μέσα σε έναν εμφύλιο και εντελώς απάνθρωπο πόλεμο.
Το πιο δύσκολο κομμάτι για έναν ηθοποιό, είναι σαφώς ο μονόλογος. Πόσο μάλλον ένας μονόλογος που κρατά μία ολόκληρη ώρα. Μόνο μια ερμηνεύτρια με τεράστιο ταλέντο και εκτόπισμα, μπορεί να ανταπεξέλθει σε κάτι τέτοιο. Η Ειρήνη Μελά είναι σαφέστατα μία από αυτές. Σε κάθε της παρουσία δίνει πάνω από το μέγιστο των δυνατοτήτων της. Με ένα εκτόπισμα και φωνή που καθηλώνουν και μια μορφή που μένει αξέχαστη σε ερμηνείες που παραπέμπουν σε αρχαίο δράμα. Σε κάθε της παράσταση ντύνεται με μεγαλείο τον κάθε ρόλο και τον απογειώνει. Με την ερμηνεία της ως Μάμμα Τόνι μας καθήλωσε, μας συγκίνησε σε τρομερό βαθμό, τραγούδησε για εμάς επαναστατικά τραγούδια, γέλασε, θύμωσε, έκλαψε, κατέθεσε μια ψυχή η οποία εξέφραζε μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων, που πάλεψαν για ιδανικά τα οποία δυστυχώς τελούν υπό αμφισβήτηση και τη σημερινή εποχή που βιώνουμε τώρα.
Για όλο αυτό που είχαμε την τιμή να δούμε ως θεατές και δημοσιογράφοι, οφείλουμε θερμά συγχαρητήρια τόσο στη σκηνοθέτη, όσο και στην ερμηνεύτρια. Ευχόμαστε η υπέροχη ομάδα τους, το «Πείρα (γ) μα», να τους οδηγεί σε παρόμοιες εμπνευσμένες παραστάσεις, οι οποίες θα αναδεικνύουν το αστείρευτο ταλέντο της Ειρήνης Μελά αφενός και θα μας θυμίζουν τι οφείλουμε να έχουμε ως ανθρώπινες αξίες αφετέρου. Πρόκειται για μια παράσταση που συστήνω ανεπιφύλακτα τόσο ως κείμενο, όσο και ως ερμηνεία.
Ζούμε σε μια εποχή που μουδιασμένοι σχεδόν, παρακολουθούμε τη ληστεία βασικών μας δικαιωμάτων. Το θεατρικό αυτό μας αφυπνίζει και μέσω μιας πραγματικής ανθρώπινης ιστορίας (τόσο της Μάμμα Τόνι, όσο και της ίδιας της Φράνκα Ράμε), μας αποδεικνύει ότι τόσο η δράση, όσο και η αντίδραση είμαστε εμείς οι ίδιοι. Αρκεί να το πιστέψουμε…
Με μια απλή, μα σίγουρα όχι απλοϊκή σκηνοθεσία, αναδεικνύεται τόσο ο ηρωικός, γενναίος και δυνατός χαρακτήρας μιας γυναίκας εκείνης της εποχής, όσο και το πολύπλευρο ταλέντο της ηθοποιού μας.
Αγγελική Μπάτσου
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)
- H Πεντάμορφη και το τέρας, στο Θέατρο Βέμπο - 23 Αυγούστου 2019
- Ο “Ποπολάρος”, σε σκηνοθεσία Έλλης Βοζικιάδου - 13 Αυγούστου 2019
- Μια μαγική βραδιά με τον Σταύρο Σαλαμπασόπουλο - 31 Ιουλίου 2019
Καμία κριτική