“Σονάτα στο σεληνόφως”, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Πακάκη, κάτω από τα φώτα της σκηνής του Faust

Γράφει η Μπάτσου Αγγελική

Οι kallitexnes.gr βρέθηκαν στη θεατρική σκηνή του Faust για να παρακολουθήσουν την παράσταση “Σονάτα στο σεληνόφως”, ένα θεατρικό ποίημα βασισμένο στο έργο του Γιάννη Ρίτσου, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Πακάκη.

Η ιστορία αυτής της ονομασίας ξεκινάει από το 1802, όταν ο Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν συνθέτει την σπουδαία Σονάτα για πιάνο, αρ. 14 σε ντο δίεση ελάσσονα, έργο 27/2, με  υπότιτλο Quasi una fantasia (Με τον τρόπο της Φαντασίας). H μετέπειτα ονομασία “Σονάτα του Σεληνόφωτος ή Σονάτα υπό το Σεληνόφως”, οφείλεται στον Γερμανό μουσικοκριτικό-ποιητή Λούντβιχ Ρέλσταμπ (1799-1860), ο οποίος έγραψε ότι του θύμιζε «το φεγγαρόφωτο που λάμπει πάνω από τη λίμνη της Λουκέρνης».

Αν για τον Γερμανό μουσικοσυνθέτη το συγκεκριμένο έργο είναι αφιερωμένο στη μορφή της τότε αγαπημένης και μαθήτριάς του, στην οποία αποδίδει την ουσία μιας μούσας και την προβάλλει σαν κάτι το οποίο ανήκει στον κόσμο της φαντασίας, αιώνες μετά, το 1956, το ομώνυμο ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου, μέρος της συλλογής «Τέταρτη Διάσταση», έρχεται για να κλείσει τον καλλιτεχνικό αυτό κύκλο. Στον κόσμο του ποιητή, σε ένα μεταπολεμικό τοπίο, η αποσταμένη, μαυροντυμένη μορφή της ηλικιωμένης Γυναίκας η οποία εξομολογείται τις πιο κρυφές τις σκέψεις, φόβους και θαμμένες επιθυμίες  σε έναν νεαρό άντρα, δεν έχει σε τίποτα να θυμίζει το σκεπτικό της μουσικής σύνθεσης. Η ποίηση όμως, ως δυναμικό, έχει μια δική της, προσωπική ερμηνεία και ανάλυση του κόσμου. 

Αν για τον μουσουργό και τον Γερμανό ποιητή η μουσική θυμίζει την αγάπη, τη φαντασία, το φεγγαρόφωτο, για τον Γιάννη Ρίτσο, το φεγγαρόφωτο αυτό είναι το αδυσώπητο φως που βγάζει στην επιφάνεια όσα προσπαθεί να κρύψει ο χρόνος και η καρδιά. Μέσα από τη λάμψη του φεγγαριού δε φωτίζονται  απλές επιθυμίες…φανερώνονται τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά. Γιατί κάτω από το αδυσώπητο φεγγαρόφωτο αποκαλύπτονται οι μεγαλύτερες αλήθειες. Βγαίνουν στράτα τα όνειρα που ξεχάστηκαν και εγκαταλείφθηκαν, κάτω από αόρατες στρώσεις φόβου και δισταγμού. Ιδού και η μαρτυρία του ποιητή μας…

Υπόθεση

Η μαυροντυμένη ηλικιωμένη γυναίκα-νύχτα, συνομιλεί με έναν νεαρό άντρα με μοναδικό φως εκείνο του φεγγαριού που βίαια εισβάλλει από το παράθυρο και ντύνει με περίεργες λάμψεις και σχήματα ένα σπίτι ξεχασμένο από τον χρόνο. Ποιος να είναι αυτός ο νέος; Μια ανάμνηση του παρελθόντος; Ένα φάντασμα; Ένα παιχνίδι της φαντασίας; Ένας όντως νέος άντρας που έχει έρθει επίσκεψη ένα βράδυ γεμάτο σελήνη; 

Και κυρίως…ποια είναι εκείνη κάτω από το φως του φεγγαρόφωτου;

61-_JDC4148

Η Μαρία Τζανουκάκη στο ρόλο της μαυροφορεμένης γυναίκας, μιας γυναίκας χωρίς όνομα, μια αυστηρή, δωρική φιγούρα, η οποία όμως μοιάζει να σπαράσσεται από μια δική της, εσωτερική πάλη, καθηλώνει. Με το βλέμμα, την κίνηση, το ταλέντο και την εμπειρία, μοιάζει να απορροφά όλη την ενέργεια του χώρου χρησιμοποιώντας τη προς όφελός της, προσφέροντας έτσι στο κοινό μια εκπληκτική ερμηνεία γεμάτη παλμό και ψυχή.

Κριτική

Υπό τους ήχους της μουσικής του Μπετόβεν, η σκοτεινή σκηνή του Faust μοιάζει να φωτίζεται από ένα φεγγάρι-ανακριτή το οποίο ανοίγει τη σκέψη της μαυροφορεμένης γυναίκας, καταργώντας κάθε χρονοχώρο και πνευματικό φραγμό. Το δωμάτιο δεν είναι το ίδιο όταν φωτίζεται από τη σελήνη. Οι σκιές γίνονται τα ωραιότερα όνειρα ή οι χειρότεροι εφιάλτες. Κάθε αντικείμενο αποκτά μιλιά και διηγείται μια ιστορία ζωής. Η ψυχή βολοδέρνει πότε σε ηλιόλουστες ακτές, πότε σε καταιγίδες και οι αναμνήσεις και οι παλιές επιθυμίες ζωντανεύουν ξανά. Αλήθεια και ψέμα χάνουν την ουσία και τη σημασία τους και το μόνο που μένει είναι το καθρέφτισμα της λάμψης της σελήνης στα  θολά από αισθήματα και αναμνήσεις μάτια της μαυροφορεμένης γυναίκας.

Πάντοτε αναρωτιόμουν πώς θα μπορούσε ένα κορυφαίο ποίημα να αποδοθεί με θεατρικό τρόπο…πώς θα μπορούσαν στίχοι όπως, “Άφησέ με να’ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε! Είναι καλό το φεγγάρι, – δε θα φαίνεται πού ασπρίσαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις.  Άφησέ με να’ ρθω μαζί σου”, να χωρέσουν και να προσαρμοστούν στον κόσμο της φαντασίας ενός σκηνοθέτη. 

Δε θα έπρεπε όμως να θέτω τέτοια ερωτήματα στην ευαισθησία, στο ταλέντο και στη φαντασία του Σταμάτη Πακάκη, για τον λόγο ότι είναι και ο ίδιος παιδί της ποίησης και της μουσικής. Και όχι μόνο αυτό…έχει την ικανότητα να μετατρέπει όλη αυτή τη μαγεία σε οπτικό τεκμήριο επί σκηνής.

Έπειτα από τους εφιάλτες του “Μάνα” και από τις κωμικοτραγικές καταστάσεις που αντιμετωπίσαμε στη διαδρομή του “550”,  ερχόμαστε θεατές μιας άλλης διαδρομής. Εκείνης που ακολουθεί η αποκάλυψη της γυναικείας καρδιάς. Με προσωπική σκηνοθετική αφήγηση, υιοθετώντας το γνωστό, ξεχωριστό του στυλ, ο Σταμάτης Πακάκης αναλαμβάνει το έργο ενός μεγάλου Έλληνα ποιητή και το μεταφέρει στον δικό του, προσωπικό χώρο. Η μαυροφορεμένη γυναίκα, το σπίτι που μοιάζει να ζει ενώ τελεί υπό πνιγηρή φθορά, ο συμβολισμός με τα αναμμένα κεριά που ο νέος σβήνει ένα-ένα, τα βαριά σκούρα έπιπλα που μοιάζουν να πνίγουν τις φωνές και τα φαντάσματα του παρελθόντος, τα αντικείμενα που ανοίγουν πόρτες αναμνήσεων, θα μπορούσαν να αποτελούν ένα μέρος πλοκής των παράξενων ιστοριών του. 

Τολμώντας να κάνω μια αντιπαραβολή, θα μπορούσα να θεωρήσω το θεατρικό που παρακολουθήσαμε ως τη συνέχεια του “Μάνα”. Η ίδια μαυροφορεμένη φιγούρα της γυναίκας που μοιάζει να ταλανίζεται από την ύπαρξη ενός νεαρού άντρα με τη μορφή του “΄Υπνου”, του εραστή, της σκιάς ενός ονείρου ή ενός εφιάλτη εμφανίζεται για άλλη μια φορά στη “Σονάτα στο σεληνόφως”….ο Σταμάτης Πακάκης ούτως ή άλλως,  ξέρει να χειρίζεται με άριστο τρόπο και τα δύο θεατρικά παιδιά του και μας το αποδεικνύει περίτρανα.

Εάν η μαγεία της μουσικής άγγιξε κάποτε την ποίηση, τότε η ποίηση άγγιξε με το θεατρικό αυτό την οπτική, θεατρική της απεικόνιση. Με τη βοήθεια του Νικόλα Μαρμαρά στις χορογραφίες, ο σκηνοθέτης μπόρεσε με τέλειο τρόπο να αποδώσει τον χωρίς αρχή και τέλος χορό της ποίησης που χαρασσόταν στα σώματα των δύο πρωταγωνιστών. Έχοντας αναλάβει ο ίδιος την κινησιολογική επιμέλεια, δημιούργησε μια υπέροχη παράσταση, πολυδιάστατη και γεμάτη μυστήρια της φύσης, η οποία εντυπωσίασε βαθύτατα το κοινό του. Για άλλη μια φορά ένα μεγάλο μπράβο για τη συνολική του προσφορά στο σύγχρονο θέατρο. Οι τέχνες έχουν πραγματικά ανάγκη ανθρώπους σαν τον Σταμάτη Πακάκη, οι οποίοι προχωράνε τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα. Μαζί με τα πιο θερμά συγχαρητήρια, του ευχόμαστε πάντα να έχει τη δύναμη και την όρεξη να μας προσφέρει τόσο υψηλού επιπέδου δημιουργίες του!

 

62-_JDC4175

Η Μαρία Τζανουκάκη στο ρόλο της μαυροφορεμένης γυναίκας, μιας γυναίκας χωρίς όνομα, μια αυστηρή, δωρική φιγούρα, η οποία όμως μοιάζει να σπαράσσεται από μια δική της, εσωτερική πάλη, καθηλώνει. Με το βλέμμα, την κίνηση, το ταλέντο και την εμπειρία, μοιάζει να απορροφά όλη την ενέργεια του χώρου χρησιμοποιώντας τη προς όφελός της, προσφέροντας έτσι στο κοινό μια εκπληκτική ερμηνεία γεμάτη παλμό και ψυχή.

Πότε σαν μοναχική πρωταγωνίστρια που σαρώνει τη σκηνή, πότε σαν μαριονέτα, έρμαιο του παρτενέρ της και των αδυναμιών της, επιβάλλεται, υποτάσσεται, θρηνεί, αναπολεί με νοσταλγία, ικετεύει, χορεύει, καταρρέει και πάντοτε συνεχίζει να κινείται σαν την πεταλούδα της νύχτας που την τραβάει κοντά του το φως. Ένα υπνωτιστικό φως από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει. Την ίδια δύναμη έχει και το φεγγάρι…

Μια τέτοια ερμηνεία γεμάτη τραγικότητα και λυρισμό, δε θα μπορούσε παρά να δημιουργήσει μια θεατρική περσόνα η οποία γράφει τη δική της ιστορία. Την ιστορία κάθε γυναίκας που βλέπει τη ζωή να την προσπερνάει. Η πρωταγωνίστριά μας, με πραγματικά αξιοθαύμαστο τρόπο, φανερώνει επί σκηνής όλους τους κρυφούς φόβους, θαμμένες επιθυμίες και μεταμέλεια για πράγματα που δεν έγιναν, προδομένα από τα χιλιάδες  “πρέπει” μιας ζωής που έχει μάθει να συνθηκολογεί. Το ποίημα αυτό, είναι ένας τεράστιος, απέραντος ωκεανός, ψυχολογικού μονολόγου. Η Μαρία Τζανουκάκη, κατορθώνει να διασχίσει αυτόν τον ωκεανό με επιβάτες όλους εμάς. Αυτό κι αν είναι ένα ενδιαφέρον ταξίδι!

Για όλα όσα μας προσφέρει μέσω αυτού του θεατρικού και για το γεγονός ότι είμαστε μάρτυρες μιας εκπληκτικής ερμηνείας, της αξίζουν άπειρα μπράβο και συγχαρητήρια. Της ευχόμαστε ολόψυχα, πάντοτε να συνεχίσει να παραδίδει μαθήματα ερμηνείας σε ανάλογους ρόλους!

Ο Τάσος Χρυσόπουλος, ως νέος άντρας, λαμβάνοντας έναν ενεργό ρόλο στην όλη πλοκή, είτε με τη σιωπή, είτε με την κίνηση ή με τον χορό, μα κυρίως με όλα όσα λέει, δίνει φωνή σε έναν ρόλο-κλειδί ο οποίος εκπορεύεται κατευθείαν από τον κόσμο της μαυροντυμένης γυναίκας. Σε στενή συνάφεια μαζί της, μοιάζει στιγμές-στιγμές να είναι η φωνή της συνείδησής της, το σκοτωμένο όνειρο, το φάντασμα των αναμνήσεων, ένα πνεύμα που έστειλε το φεγγάρι, ένας άντρας που ήρθε απλά να συνοδεύσει μια γυναίκα σε μια βόλτα έξω στη νύχτα…Άραγε θα τον ακολουθήσει; Θα βρει τη γενναιότητα να αφουγκραστεί την καρδιά της και να βγει έξω από το σκοτεινό αυτό σπίτι; Θα μπορέσει άραγε να ακολουθήσει μαζί του τον δρόμο του φεγγαριού;

Σε κάθε περίπτωση, η παρουσία του νεαρού άντρα μοιάζει να έχει ξεστρατίσει από κάποια ονειροπόληση η οποία άξαφνα πήρε μορφή και βάλθηκε να παίξει με τους όρους και τα όρια.  

Κρατώντας όλα τα ερωτήματα και τις απαντήσεις δικές του, ο ηθοποιός, μας παίρνει ένα μαγικό ταξίδι στον δικό του παράλληλο κόσμο ο οποίος κάτω από το σεληνόφως, ενώνεται για λίγο με εκείνον της μαυροντυμένης γυναίκας. Αινιγματικός, μυστηριώδης, σαγηνευτικός, πότε τρυφερός, πότε βίαιος, μοιάζει να αποτυπώνει όλες τις εκφάνσεις του “άντρα”, ως αρχέτυπο. Φίλος, σύζυγος, παιδί, εραστής, μα πάνω απ’όλα άνθρωπος και παρ-ουσία. Ανάγκη ύπαρξης και δράσης-αντίδρασης.

10-_JDC3743 

Ο Τάσος Χρυσόπουλος έδωσε μια εξίσου πανέμορφη ερμηνεία, ένα δυναμικό που ταίριαξε τέλεια με εκείνο της Μαρίας Τζανουκάκη και δεν άφησε κανέναν ασυγκίνητο. Του αξίζουν πολλά μπράβο για την όλη αυτή προσπάθεια, και του ευχόμαστε μόνο τα καλύτερα στην καλλιτεχνική του πορεία!

Τα σκηνικά και τα κοστούμια του Νίκου Παπάζογλου, μπόρεσαν με τη σαφήνεια και την καλαισθησία τους, προωθώντας ένα στυλ ρετρό, να μας βάλουν οπτικά για τα καλά μέσα στο κλίμα της εποχής στην οποία γράφτηκε το συγκεκριμένο έργο του ποιητή. Δίνοντας βάση σε μικρές λεπτομέρειες, κατόρθωσε να ακουμπήσει σε αυτές όλη την ψυχοσύνθεση των πρωταγωνιστών της παράστασης και να μας κάνει να μπούμε για τα καλά μέσα στην πλοκή. 

Η μουσική του Σταμάτη Πακάκη, κάλυψε τέλεια ηχητικά το θεατρικό, και έντυσε με νότες τα λόγια της καρδιάς. Παντρεύοντας την αυτούσια μελωδία του μεγάλου Γερμανού μουσουργού με πιο σύγχρονες μουσικές χρωματικές μίξεις, μπόρεσε να δημιουργήσει ένα τέλειο ηχητικό. Κλασική μουσική και ήχοι ηλεκτρικής κιθάρας, άφησαν έντονο το αποτύπωμά τους και έδεσαν τέλεια με τους φωτισμούς της Αναστασίας Λουκρέζη, οι οποίοι απέδωσαν θαυμάσια την αίσθηση του σεληνόφωτος μέσα στο σπίτι, τόνισαν τα σωστά σημεία της διακόσμησης και κλείδωσαν το βλέμμα των θεατών στα πρόσωπα και στις κινήσεις των ηθοποιών. Εξαιρετικό το αποτέλεσμα της συνεργασίας σκηνικών-κοστουμιών, μουσικής και φωτισμών, δείγμα της πάντοτε προσεκτικά οργανωμένης σκηνοθεσίας του Σταμάτη Πακάκη. Πολλά μπράβο!

Ποίηση, μουσική, φαντασία και πραγματικότητα, σε μια παράσταση που αγγίζει τον ορισμό ενός ονείρου. Παγιδευμένοι κι εμείς κάτω από τη λάμψη της σελήνης, ντυνόμαστε τα μαύρα χρώματα της νύχτας και δικαζόμαστε επί σκηνής για όλα όσα δεν μπορέσαμε να κάνουμε, να πούμε ή να γίνουμε στην πορεία της ζωής μας. Καθώς η ιστορία και ο χρόνος πάνε μόνο μπροστά, το κάθε σπίτι-στεγανό μοιάζει να κρατά παγιδευμένες στον χρόνο τις ψυχές των ανθρώπων. Η σελήνη που μας τραβάει και ταυτόχρονα μας κρατάει μακριά, μοιάζει πολλές φορές να έχει την απάντηση. Όχι τη λύση. Η λύση είμαστε τελικά, εμείς.

Αν θέλετε να ζήσετε ποίηση επί σκηνής, η  “Σονάτα στο σεληνόφως”, στο Faust, σας προσκαλεί και σας προκαλεί να έρθετε αντιμέτωποι με τον εαυτό σας. Μην χάσετε την παράσταση αυτή, για κανένα λόγο!

Συντελεστές παράστασης

Σκηνοθεσία-Μουσική & Κινησιολογική Επιμέλεια: Σταμάτης Πακάκης

Βοηθός Σκηνοθέτη-Χορογραφία: Νικόλας Μαρμαράς

Φωτισμοί-Φωτογραφίες-Video: Αναστασία Λουκρέζη

Σκηνικά-Κοστούμια: Νίκος Παπάζογλου

Mua: Cathy Jones

Επικοινωνία: Νατάσα Παππά 

Παίζουν:

Μαρία Τζανουκάκη

Τάσος Χρυσόπουλος

Trailer παράστασης: https://youtu.be/y7oX_GYtnTY

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

Κάθε Παρασκευή στις 21:00, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων

Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά

Τιμές εισιτηρίων:

Κανονικό:12€

Μειωμένο (φοιτητές – άνεργοι – ατέλειες):10€

Ομαδικό (από 8 άτομα και άνω): 10€

Κρατήσεις θέσεων:

Τηλ θεάτρου: 210 3234095, 6946680633

Official Facebook Page του Σταμάτη Πακάκη:

https://www.facebook.com/StamatisPak/

Ευχαριστούμε την ομάδα “Πείρα(γ)μα” για την παραχώρηση του χώρου τους.

Αγγελική Μπάτσου

Αγγελική Μπάτσου

Γεννήθηκα πριν αρκετά καλοκαίρια (κι άλλους τόσους χειμώνες)στην Αθήνα. Είχα την τιμή να μεγαλώσω στους Αγ.Αναργύρους,όπου έζησα τα ομορφότερα παιδικάχρόνια σε μια τεράστια αυλή,παρέα με τα γατιά μου και δυο ζευγάρια παππούδες και γιαγιάδες που πάντα θα υπεραγαπώ.Έπειτα ήρθε η Γαλλική Φιλολογία,επιπλέον σπουδές σε γλώσσα και μετάφραση και η οικογένεια. Δεν σταμάτησα όμως ποτέ να είμαι παιδί της ποίησης,της λογοτεχνίας,της ζωγραφικής και της μουσικής και το όνειρό μου από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου,ήταν να ταξιδέψω σ’όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στο Θιβέτ!
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Αγγελική Μπάτσου

Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)