Ταξιδεύοντας με το πλοίο Βιρτζίνιαν σε μια παράσταση γεμάτη “Lemon”, στο Μπάγκειον-Ομόνοια
Γράφει η Μπάτσου Αγγελική
Τελευταία μέρα (μάλλον νύχτα Παρασκευής) του Ιανουαρίου 2020. Αν και μόνο εννιά το βράδυ, η πλατεία Ομόνοιας είναι σχετικά ήσυχη. Για άλλη μια φορά γίνονται έργα ανάπλασης ενός χώρου που έχει αλλάξει τόσα πρόσωπα που έχουμε πλέον ξεχάσει πώς ήταν πιο παλιά. Λέγεται ότι θα γίνουν νέα συντριβάνια. Η αίσθηση και η όψη του νερού πάντα φέρνει στο νου το σχεδόν άπιαστο αυτό στοιχείο που όλοι μας το αγαπάμε τόσο γι αυτήν του ακριβώς την ιδιότητα.
Το νερό δεν πιάνεται…δε δένεται, δε δεσμεύεται. Έχει μια τεράστια ελευθερία μια και μοιάζει με το όνειρο. Και ως γνωστό, ελεύθερος είναι τελικά όποιος ονειρεύεται…
Πηγαίνουμε να δούμε την παράσταση Lemon, στο παλιό ξενοδοχείο Μπάγκειον. Μια παράσταση η οποία έχει σπάσει κάθε ρεκόρ προσέλευσης, θετικών άρθρων και κριτικών. Γνωρίζοντας από πριν ότι το θέαμα που θα παρακολουθήσουμε είναι κάτι ανώτερο ως ποιότητα και ως ιδέα και ότι έχουν γραφτεί τόσα πράγματα (και σίγουρα θα γραφτούν και επόμενα), δε μας απομένει από το να εκθέσουμε την όλη εμπειρία ως περιγραφή ενός προσωπικού βιώματος.
Η παράσταση Lemon είναι μια επίθεση στις 5 αισθήσεις. Αρχικά, μπαίνοντας κάποιος στο παλιό Ξενοδοχείο Μπάγκειον, το οποίο χτίστηκε το 1894 από τον Τσίλλερ και άρχισε να δέχεται έργα συντήρησης από το 2018, μεταφέρεται αυτόματα σε έναν άλλο χωροχρόνο. Η αρχιτεκτονική, τα σημάδια της φθοράς του χρόνου, ξύλινα πατώματα που τρίζουν, μαρμάρινες σκάλες βαθουλωμένες στο κέντρο τους από τα πολλά πατήματα που πέρασαν πάνω τους και το κυριότερο…η σκέψη-υπόσχεση ενός θαλάσσιου ταξιδιού, ξεστρατίζει τη σκέψη.
Γνωρίζοντας ότι ήδη έχουν γραφτεί τόσα πολλά για τους δύο αυτούς ερμηνευτές, θα αναφέρω όλα τα αισθήματα που έχουν γραφτεί με μελάνι διαρκείας στη σκέψη μου: αρμονία, χαμόγελο, τεράστιο ταλέντο, συντροφικότητα, πέταγμα, ζωντάνια, ευαισθησία, συγκίνηση, έκπληξη, παιδικότητα, αυθεντικότητα, αλήθεια, πίστη, πάθος, ζωή με Ζ κεφαλαίο. (Mελαχρινός Βελέντζας-Γιώργος Δρίβας)
Κάποιος αντιλαμβάνεται σχεδόν αμέσως μόλις μπει στον προθάλαμο της αίθουσας χορού του ξενοδοχείου ότι τα πράγματα είναι κάπως πιο διαφορετικά στον χώρο και στον χρόνο των Experimento και της παράστασής τους…
Στον κόσμο του Lemon δεν υφίστανται κινητά. Εκείνα παραδίδονται και φυλάσσονται σε έναν ειδικό χώρο με ασφάλεια και επιστρέφονται με το πέρας της παράστασης. Οι ίδιοι οι Experimento το δηλώνουν ευθαρσώς ότι σε αυτό το θεατρικό κλείνουν τα κινητά και ανοίγουν οι αισθήσεις. Ιδού και το hashtag για του λόγου το αληθές… #theatroxwriskinito
Στο μεταξύ, εν αναμονή της επιβίβασης μας στο καράβι, μπαίνουμε σε μια αίθουσα τις οποίας οι τοίχοι στολίζονται από φωτογραφίες του ταξιδιού του Lemon σε όλη την Ελλάδα. Ένας παλιός πολυέλαιος είναι αφημένος σε μια γωνιά του παλιού, ξύλινου πατώματος. Τα παράθυρα βλέπουν στην πλατεία της Ομόνοιας και κανείς νιώθει απόλυτα τη συγχρονικότητα του χρόνου. Παρελθόν και παρόν, ένα κοινό βίωμα. Ένα πάντρεμα που σαστίζει και ταυτόχρονα δημιουργεί δέος. Στη μέση του δωματίου, δεσπόζει ένα τεράστιο τραπέζι με φρέσκα λεμόνια και μικρά κομμάτια χαρτιού με τυπωμένες επάνω τους τις βασικές ερωτήσεις της παράστασης. Κοντά σε αυτές, ψαλίδι και κορδόνι. Εκείνη όμως που κράτησα προσωπικά και την πέρασα στο χέρι μου ήταν η εξής: “Εσύ φοβάσαι να κατέβεις από το πλοίο που γεννήθηκες;”
Με αυτήν ακριβώς τη σκέψη μπήκα και στην αίθουσα του θεατρικού. Το συγκεκριμένο ερώτημα είναι ένα θέμα το οποίο πάντοτε με βασάνιζε. Ποιο είναι τελικά το πραγματικό ταξίδι ενός ανθρώπου; Εκείνο που πραγματοποιεί ή εκείνο που χτίζει μέσα στη σκέψη του; Και όντως ισχύει ότι για πολλούς ανθρώπους το σπίτι τους είναι όλος ο κόσμος ενώ για άλλους όλος ο κόσμος είναι το σπίτι τους; Κοινό ερώτημα για πολλούς σίγουρα, ερώτημα όμως ούτως ή άλλως…
Άραγε ο 1900 και ο φίλος του Τιμ Τούνυ θα μου έδιναν μια οριστική απάντηση;
Κρατώντας στο χέρι το boarding pass, μπήκα με την παρέα μου στον χώρο της παράστασης.
Πλοίο- Βιρτζίνιαν. Προορισμός-Νέα Υόρκη, Αμερική. Ημερομηνία-13 Μαρτίου 1932. Ώρα αναχώρησης-17:45 ακριβώς.
Και όμως…το ταξίδι ξεκίνησε διαφορετικά. Ο χρόνος παίζει, πάντοτε έπαιζε, παιχνίδια με τη σκέψη και τη φαντασία. Δεν είμαστε στα 1932. Με το που ξεκινά το θεατρικό βρισκόμαστε χρόνια μετά το 1932, σε ένα πλοίο ζωσμένο με εκρηκτικά, δεμένο στο λιμάνι του Πλίμουθ. Η μεταφυσική και το όνειρο ξεκινούν κι αυτές. Ο χρόνος στροβιλίζεται σαν τις νότες του πιάνου και ταξιδεύουμε πίσω σε μια αναδρομή ζωής. Στην απίστευτη ιστορία ενός παιδιού που γεννήθηκε το 1900 πάνω στο καράβι και αφέθηκε πάνω στο πιάνο, μέσα σε ένα καφάσι, ναι…σωστά μαντέψατε… από λεμόνια!
Με πηγαίο χιούμορ, ζωντάνια, ενεργητικότητα, μα κυρίως με πολύ πιάνο και μουσική ragtime, εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας όλη τη ζωή του Ντάννυ Μπούντμαν Τι Ντι Λέμον 1900 και του πιστού του φίλου τρομπετίστα Τιμ Τούνυ ο οποίος δούλεψε για έξι χρόνια μαζί του στο Βιρτζίνιαν. Όπως ένα ταξίδι με καράβι, έτσι ακριβώς ταξιδεύουμε στον κόσμο του 1900 κι εμείς. Είμαστε σε μια διαρκή κίνηση. Οι νότες και η μουσική, μας ζαλίζουν. Οι ερμηνείες κλειδώνουν το βλέμμα και χάνουμε τη βαρύτητα. Πετάμε σε έναν κόσμο που οι αισθήσεις συγχωνεύονται, μπερδεύονται, σε μια πραγματικότητα που αν και παράξενη, είναι τελικά ένα μάθημα ζωής.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ο 1900 δεν είναι ένα πραγματικό πρόσωπο. Δεν έχει όμως καμία σημασία αυτό. Οι πιο ισχυρές πραγματικότητες χτίζονται μέσα στον νου ενός δημιουργού. Του συγγραφέα του έργου σ’αυτή την περίπτωση…
Βιώνουμε για 70 λεπτά, διάφορες στιγμές. Στιγμές μοναξιάς, στιγμές δόξας και κεφιού, τρικυμίες και φουρτούνες, και κυρίως τις δύο πιο καίριες στιγμές που σημάδεψαν τη ζωή του αυτοδίδακτου πιανίστα του ωκεανού: Την ημέρα που έφυγε ο καλύτερος του φίλος τρομπετίστας από το καράβι και τότε που ο ίδιος αποφάσισε να κατέβει για πρώτη φορά στη στεριά. Ένα μικρό βήμα έστειλε τον φίλο του μίλια μακριά και ένα ακόμα μικρό βήμα οριστικοποίησε τη δική του απόφαση για το πώς θα ερμηνεύσει τον κόσμο του.
Ο Τι Ντι Λέμον 1900, μπορεί να πει ότι ναι, γνώρισε όλο τον κόσμο. Είδε μέσα από το σπίτι-καράβι του όλες τις θάλασσες και τις στεριές, είδε τόσους ανθρώπους να περνάνε μπροστά από το πιάνο του. Σε έναν εκπληκτικό μονόλογό του προς το τέλος της παράστασης, εξηγεί για την πιο οριακή απόφαση της ζωής του η οποία χωράει στα 88 μαυρόασπρα πλήκτρα του πιάνου του. Δε σας αποκαλύπτω ποια ήταν…
Όταν έρχεται το τέλος όλων, φέρνει πάλι κοντά αυτό που πάντοτε μένει σταθερό στην ασταμάτητη πορεία των πραγμάτων. Την αμοιβαία αγάπη. Όταν όλα έχουν πλέον καταρρεύσει, όταν όλα τα μέλη του πληρώματος του Βιρτζίνιαν έχουν εγκαταλείψει το πλοίο και μόνο ο 1900 έχει παραμείνει στον μόνο κόσμο που γνώρισε ποτέ του, ο Τιμ είναι τελικά εκείνος που επιστρέφει να βρει τον φίλο του.
Ο 1900 είναι ο καλύτερος καπετάνιος. Ένας πραγματικός καπετάνιος δεν εγκαταλείπει ποτέ το καράβι του. Ένας πιανίστας δεν εγκαταλείπει αντίστοιχα το πιάνο του. Δεν εγκαταλείπει τη ζωή του, τις αναμνήσεις και όλα όσα έζησε. Δεν έχει σημασία ο τόπος και οι συνθήκες. Σημασία έχει η ιστορία. Το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος, πάντοτε, έχει κάτι να πει για τη ζωή που έζησε.
Ο ίδιος ο συγγραφέας Alessandro Baricco, το δηλώνει στον ποιητικό μονόλογό του ο οποίος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το θεατρικό: «Κανείς δεν είναι ξεγραμμένος άμα έχει έτοιμη μια καλή ιστορία και κάποιον για να του τη διηγηθεί».
Η διασκευή-σκηνοθεσία της Γεωργίας Τσαγκαράκη και η μετάφραση του Σταύρου Παπασταύρου μαζί με την καλλιτεχνική έμπνευση των Experimento, δημιούργησε μια παράσταση η οποία δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστεί. Κυρίως όμως, κανένας δεν πρόκειται να λησμονήσει τις ερμηνείες του Μελαχρινού Βελέντζα και του Γιώργου Δρίβα.
Γνωρίζοντας ότι ήδη έχουν γραφτεί τόσα πολλά για τους δύο αυτούς ερμηνευτές, θα αναφέρω όλα τα αισθήματα που έχουν γραφτεί με μελάνι διαρκείας στη σκέψη μου: αρμονία, χαμόγελο, τεράστιο ταλέντο, συντροφικότητα, πέταγμα, ζωντάνια, ευαισθησία, συγκίνηση, έκπληξη, παιδικότητα, αυθεντικότητα, αλήθεια, πίστη, πάθος, ζωή με Ζ κεφαλαίο. Δύο καλλιτέχνες που εύκολα μου θυμίζουν τα λόγια του Κομφούκιου: “Έχουμε 2 ζωές. Και η δεύτερη ξεκινά από την ημέρα που αντιλαμβανόμαστε ότι δεν έχουμε παρά μόνο μια ζωή”.
Ιδού το τελικό δίδαγμα της παράστασης τελικά. Δεν έχει σημασία η επιλογή πορείας, όσο η επιλογή ως πράξη. Ο καθένας μας έχει το δικό του πλαίσιο το οποίο μπορεί να χωρέσει από τα πιο μικρά όσο και τα πιο μεγάλα πράγματα. Αρκεί να επιλέξουμε τι είδους ζωής θέλουμε να έχουμε.
Η αλήθεια είναι ότι όταν τελειώνει αυτή η παράσταση, δεν μένει κάποιος ο ίδιος άνθρωπος. Θαρρείς και όλη αυτή η μουσική, ο ήχος από τα κύματα, η ιστορία του 1900 και του φίλου του Τιμ, η εξωπραγματική ερμηνεία του καλλιτεχνικού διδύμου, ο χώρος του καραβιού-ξενοδοχείου, χαράσσονται σαν τατουάζ στα κύτταρα του μυαλού με ανεξίτηλο μελάνι.
Όσοι έχετε ήδη δει αυτό το θεατρικό, νομίζω ότι μια φορά δεν είναι αρκετή. Όσοι δεν το έχετε δει ακόμα, πιστεύω ότι είναι κάτι το οποίο το οφείλετε στον εαυτό σας.
Η υπέροχη ομάδα Experimento, με την τόσο πολύτιμη και ευγενική βοήθεια του technical manager Λευτέρη Δούρου, έπειτα από τις τελευταίες παραστάσεις στο Μπάγκειον στην Αθήνα (7,8,9 Φεβρουαρίου), ταξιδεύουν στην Τρίπολη (Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο, 15/2) και στη Θεσσαλονίκη (Θέατρο Αυλαία, 18 – 23/2).
Η ερώτηση στο καρτελάκι “Εσύ φοβάσαι να κατέβεις από το πλοίο που γεννήθηκες;”, παραμένει πάνω στο γραφείο μου και καλούμαι να απαντήσω με ειλικρίνεια. Στιγμές νιώθω ότι έχω κατέβει και έχω προσπαθήσει να ανακαλύψω τον κόσμο που ζει και κινείται γύρω μου. Άλλες, πιστεύω ότι ποτέ δε θα φύγω από εδώ που είμαι. Ίσως επειδή δεν έχω κάνει ακόμα την οριστική επιλογή που ανέφερα πιο πριν. Δεν έχω συνθηκολογήσει με τα πραγματικά θέλω μου.
Το σίγουρο όμως είναι ότι αν και όταν ποτέ γίνει αυτό, θα παραμείνω πιστή στο πόστο μου. Όπως ακριβώς και ο 1900. Πάντα με το άρωμα και τη μυρωδιά ενός λεμονιού ως ανάμνηση…
Και το πιο σημαντικό….στο ταξίδι αυτό που ονομάζεται ζωή, πρέπει να βρισκόμαστε εκεί που νιώθουμε πραγματικά ζωντανοί. Τελικά, ίσως αυτή είναι η οριστική απάντηση σε όλα…
Το πλήρωμα του Lemon
Διασκευή | Σκηνοθεσία | Κίνηση: Georgia Tsangaraki
Μετάφραση: Stavros Papastavrou
Σκηνογραφία: Νατάσα Τσιντικίδη
Κατασκευή πιάνου: Thomas Marias
Σκηνική προσαρμογή: Experimento
Κοστούμια: Kelly Stamatopoulou
Technical manager: Λευτέρης Δούρος
Σχεδιασμός φωτισμού: Alexandros Theofilaktou
Φωτογραφίες: Yiorgos Kaplanidis
Video | Trailer: Panayiotis Agavanakis
Καλλιτεχνική Διεύθυνση – Παραγωγή: Μελαχρινός Βελέντζας
Παίζουν: Μελαχρινός Βελέντζας | 1900
Γιώργος Δρίβας |Τιμ Τούνυ
Μια ανεξάρτητη παραγωγή των Experimento
Αγγελική Μπάτσου
Σ’όλο τον κόσμο τελικά δεν μπόρεσα να πάω...κατόρθωσα όμως να φανταστώ και να χαράξω τα ίχνη αυτού μέσα από ταμονοπάτια της ποίησης,της λογοτεχνίας και της φαντασίας. Αγαπημένος μου συγγραφέας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε,αγαπημένος ποιητής ο Ουϊλιαμ Μπλέϊκ,ο Μπωντλαίρ και ο Απολιναίρ, αγαπημένος ζωγράφος ο Βαν Γκογκ και ο Γκουστάβ Κλιμπ.
Latest posts by Αγγελική Μπάτσου (see all)
- Εντρυφώντας στην “Υψηλή μαγειρική των σχέσων”, σε σενάριο Βίλης Σωτηροπούλου και σκηνοθεσία Κέλλυς Σταμουλάκη, στο Θέατρο της Ημέρας - 27 Νοεμβρίου 2024
- Συνέντευξη στη θεατρική ομάδα της παράστασης “Το αίμα νερό γίνεται” - 9 Μαΐου 2023
- «Δε μείναν λόγια», το νέο τραγούδι, της ερμηνεύτριας Ζωή Λιαντράκη - 28 Απριλίου 2023
Καμία κριτική