Είδαμε την παράσταση «Ο Καιρός των Χρυσανθέμων» του Μάνου Ελευθερίου στο θέατρο «Άλφα-Ιδέα»

Στον καιρό των χρυσανθέμων, έχω στέμμα χωρίς θρόνο, είμαι τρόπαιο πολέμων, έχω λάφυρο τον πόνο… Απόγευμα Δευτέρας και πλήθος καλλιτεχνικού κόσμου συνωστίζεται στη στοά του θεάτρου «Άλφα-Ιδέα» στην οδό Πατησίων, για την επίσημη πρεμιέρα της παράστασης «Ο Καιρός των Χρυσανθέμων» του ομότιτλου, βραβευμένου μυθιστορήματος του Μάνου Ελευθερίου. Όνειρο ζωής για τη Συριανή ηθοποιό Αλίνα Κοτσοβούλου να διασκευάσει θεατρικά το συγκεκριμένο βιβλίο και να ενσαρκώσει την Ελληνίδα Σάρα Μπερνάρ επί σκηνής, το οποίο ευτυχεί τελικά στα μαγικά χέρια της πολυτάλαντης σκηνοθέτιδος Κίρκης Καραλή.

Λίγα λόγια για το έργο:

Ερμούπολη, 8 Νοεμβρίου του 1896. Η άφιξη της μεγαλύτερης θεατρικής δόξας του 19ου αιώνα, Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου με τον πολυμελή θίασό της στο λιμάνι του νησιού είναι γεγονός, ύστερα από μεγάλη ταλαιπωρία κι ένα αγρίως θαλασσοδαρμένο ταξίδι. Πρόκειται να ανεβάσει τη «Φαύστα» του Δημητρίου Βερναρδάκη σε αρχαΐζουσα γλώσσα στο θρυλικό θέατρο «Απόλλων». Είναι η εποχή που τα αγιοδημητριάτικα χρυσάνθεμα έχουν ανθίσει σε μια «σάπια πόλη», που αργοπεθαίνει με απαστράπτοντα, ετοιμόρροπα σπίτια που στάζουν θλίψη και μολυσμένους κατοίκους που ερωτοτροπούν με το θάνατο. Ενώ τα σημάδια της επερχόμενης κατάρρευσης, παρακμής και θλίψης είναι εμφανή, η Ελληνίδα ντίβα συνεχώς αποθεώνεται κατά τη διαμονή της στην Ερμούπολη. Την υποδέχονται οι άρχοντες του νησιού, ο Άγγελος και η Ζενή Πινά, που στερούνται πλέον την αίγλη και τα πλούτη τους και κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να συντηρήσουν την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά της πάλαι πότε τάξης τους. Εδώ εμπλέκεται αριστοτεχνικά η όμορφη Μοσχάνθη Μαρκαδάκη, νεανικός έρωτας του Πινά, μητέρα του νόθου γιου του και νυν πάμπλουτη συμπεθέρα του, αφού τα παιδιά τους πρόκειται να παντρευτούν. Η γριά οικονόμος Βηθλεέμ Ευδαίμων που συνεχίζει να κεντά και μετά τον θάνατό της και η καθολική υπηρέτρια Τερέζα Γαδ, είναι δύο γυναίκες αντιπροσωπευτικά δείγματα της συριανής κοινωνίας. Ο Σαίξπηρ επεμβαίνει αυτοπροσώπως, ως αφηγητής που παρακολουθεί μέσω των ηρώων την παράσταση της ζωής και τη μίμηση της στο θέατρο, πλέκοντας το εγκώμιο των μικρών ρόλων. Το εντυπωσιακό, καθαρτήριο φινάλε δεν αργεί να έρθει, παίρνοντας στην υγρή του αγκαλιά τα πάντα… πόλη, ιστορία, ανθρώπους, θέατρο, ρόλους, μοίρα, υπενθυμίζοντας την αλήθεια για το ψέμα του θεάτρου, την αλήθεια για το ψέμα της ζωής, την αλήθεια για την αλήθεια του θανάτου. Ένα θεόρατο τσουνάμι πλήττει το νησί και μια πύρινη λάβα υψώνεται στο σημείο που βρίσκεται το σπίτι της οικογένειας Πινά, παρασύροντας στη θάλασσα τους έντρομους οικοδεσπότες, ηθοποιούς και υπηρέτες, οι οποίοι θα σωθούν τελευταία στιγμή από μια διερχόμενη θαλαμηγό.

«Ο Καιρός των Χρυσανθέμων» μοιάζει με ζωντανό έργο τέχνης, σμιλευμένο με αλληγορικές εικόνες, μαγικό ρεαλισμό και ποιητικό οίστρο που διαρκώς πάλλεται… σαν ένα άλμπουμ παλιών φωτογραφιών, στο οποίο ξεπροβάλλει με γλαφυρότητα η ατμόσφαιρα της Σύρου στα τέλη του 19ου αιώνα, από τις γαστρονομικές και ενδυματολογικές συνήθειες της εποχής μέχρι τα ανομολόγητα μυστικά και την υπέρλαμπρη πολιτιστική ζωή της. Η δεξιοτεχνική ματιά του συγγραφέα διεισδύει στα ενδότερα της ψυχοσύνθεσης των ηθοποιών, οι οποίοι καίγονται και κατασπαράζονται από αιμοβόρα «θηρία», που δεν είναι άλλα από τους εαυτούς τους, τους συναδέλφους και το κοινό τους. Φωτίζει τον διαρκή αγώνα τους, τις αγωνίες και τα απωθημένα τους, τις ψευδαισθήσεις και τις αλήθειες τους, τις χαρές και τις λύπες τους σ΄ ένα επάγγελμα όπου η διαδρομή φαντάζει τόσο λαμπερή και μεγαλειώδης, όσο άθλια και οδυνηρή. Νεκραναστημένος ο θεατρικός κόσμος από τα καμαρίνια, την καθημερινότητα, τις ιδιοτροπίες, τα μαχαιρώματα των ηθοποιών, τον προ πολλού εξαφανισθέντα υποβολέα στο ρόλο του ενορχηστρωτή της παράστασης μιας άλλοτε ακμάζουσας πόλης, με έντονη πνευματική και θεατρική ζωή.

Οι ηθοποιοί ξεδιπλώνουν με αμέριστο πάθος και ασίγαστη φλόγα την τέχνη των πραγματικών θεατρίνων και των ανθρώπων μιας αλλοτινής εποχής.

Η κριτική μας:

Θεωρώ ότι «Ο Καιρός των Χρυσανθέμων» είναι απλά αριστουργηματικός στο σανίδι. Το παρελθόν άρρηκτα δεμένο με το παρόν και οι ήρωες ξεπηδούν απ’ τις σελίδες του βιβλίου, σαν μια άχρονη ομάδα που ταξιδεύει στο χρόνο αβίαστα και φυσικά. Η εξαιρετική σκηνοθέτις Κίρκη Καραλή, σαν πλανεύτρα της τέχνης της μεγαλουργεί και μαγεύει. Όλες οι εικόνες του μυθιστορήματος εμφανίζονται με μαστοριά μπροστά στα μάτια των θεατών. Όλες οι αισθήσεις τους στο έπακρον. Παρέα με την ηθοποιό Αλίνα Κοτσοβούλου διασκευάζει δεξιοτεχνικά το μυθιστόρημα, φωτίζοντας περισσότερο την πρωταγωνίστρια Παρασκευοπούλου και τον Σαίξπηρ. Πλάθει μία σύγχρονη, σπονδυλωτή, σφριγηλή παράσταση με έντονα κινησιολογικά στοιχεία, διάχυτη μουσικότητα και ηχητικά περιβάλλοντα, φλογερό πάθος και ευαισθησία, συγκίνηση και χιούμορ, απλότητα, σεβόμενη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής. Είναι πολύ όμορφο να βλέπουμε θέατρο εν θεάτρω και συγκεκριμένα, αποσπάσματα από την «Φαύστα» του Δημητρίου Βερναρδάκη στην αρχαϊκή καθαρεύουσα με χρυσοκέντητες λέξεις και άφθονη αύρα από Άμλετ. Φροντισμένη και επιμελημένη η κάθε λεπτομέρεια επί σκηνής.

Οι αέρινες, χορογραφημένες κινήσεις των ηθοποιών, διδαγμένες από τον Κωνσταντίνο Παπανικολάου, αποτελούν πλέον το σήμα κατατεθέν της σκηνοθετικής της προσέγγισης και γοητεύουν. Ευρηματικά στοιχεία της παράστασης αποτελούν τα στοπ καρέ των ηρώων, όπου η γύρω δράση και ο χρόνος άξαφνα σταματoύν για να εξομολογηθούν τις μύχιες σκέψεις τους, τα απόκρυφα μυστικά τους και τα πραγματικά τους συναισθήματα.

Το επαναλαμβανόμενο ηχητικό περιβάλλον του Αλέξανδρου Κόνιαρη, συνεπικουρούμενο με τα τραγούδια της παράστασης εξυπηρετεί τη δράση και συνδράμει θετικά στο αποτέλεσμα. Τα εντυπωσιακότατα κοστούμια των ηθοποιών, που έχει επιμεληθεί η Μαργαρίτα Κωνσταντινίδου και έχουν παραχωρηθεί από το βεστιάριο του Εθνικού θεάτρου, κλέβουν την παράσταση προσδίδοντας άρωμα και φινέτσα με την πολυτέλειά τους. Ο σκηνικός χώρος του Σέργιου Κο είναι λιτός και όμορφος, μ’ ένα τεράστιο χρυσάνθεμο να μεταμορφώνεται ανάλογα με τους υποβλητικούς φωτισμούς του Άλεξ Αλεξάνδρου και πολλά λευκά χρυσάνθεμα να γεμίζουν την σκηνή, σαν το λευκό χιόνι που απλώνει το πέπλο του το καταχείμωνο.

Οι ηθοποιοί ξεδιπλώνουν με αμέριστο πάθος και ασίγαστη φλόγα την τέχνη των πραγματικών θεατρίνων και των ανθρώπων μιας αλλοτινής εποχής. Η σπουδαία θεατρίνα Ευαγγελία Παρασκευοπούλου ενσαρκώνεται από την ταλαντούχα ηθοποιό Αλίνα Κοτσοβούλου. Η Ελληνίδα Σάρα Μπερνάρ «είχε κάτι το μεγαλοφυές, το δαιμόνιον, το ένθεον και το τρελλόν» και στο πρόσωπο της Αλίνας αποτυπώνονται υποδειγματικά όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της τραγικής ηρωίδας. Ειδική μνεία στην υπέροχη, αισθαντική, κρυστάλλινη φωνή της, καθώς την ακούμε να τραγουδάει δύο τραγούδια που έχει γράψει αποκλειστικά για την παράσταση.

Ο χαρισματικός Κωνσταντίνος Κάππας είναι ο αφηγητής της παράστασης. Υποδύεται τον Μάνο Ελευθερίου και τον Σαίξπηρ. Είναι ο άνθρωπος κλειδί, ο οποίος σχολιάζει στον ετοιμοθάνατο Πατρίδη, έναν ηλικιωμένο ηθοποιό που νοσηλεύεται στο νοσοκομείο της πόλης. Βλέπει, ακούει και κρίνει τα πάντα. «Δημιουργώ έναν ρόλο, σημαίνει συμμετέχω στην αναδημιουργία του κόσμου». Η παρουσία του είναι καίρια και αποφασιστική με ωραίες στιγμές.

Ο γοητευτικός Δημήτρης Μαύρος και η χαριτωμένη Ολυμπία Σκορδίλη είναι ο Άγγελος και η Ζενή Πινά, αντίστοιχα. Ένα παντρεμένο ζευγάρι που χάνει τα πλούτη, την δόξα του και υποκρίνεται στον κοινωνικό περίγυρο. Το βυρσοδεψείο του βρίσκεται σε δυσμενή οικονομική κατάσταση, αλλά άθικτη παραμένει η χλιδή των σαλονιών του, στα οποία εκτυλίσσονται γεύματα και δείπνα ως εξαίσιες παραστάσεις κοινωνικής επίδειξης και σαν προέκταση των πραγματικών παραστάσεων που δίνονταν στο παρακείμενο θέατρο «Απόλλων», το «θρυλικό θέατρο της Ερμούπολης». Οι ερμηνείες τους είναι άκρως συναισθηματικές και φυσικές.

Η προικισμένη Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου είναι υποκριτικά άρτια στο ρόλο της όμορφης, φτωχής φιλενάδας του προύχοντα Άγγελου Πινά, που μεταμορφώνεται στη συνέχεια σε πάμπλουτη σύζυγο και αποδεικνύεται η σανίδα σωτηρίας για την οικογένεια.

Συγκινητική είναι η παρουσία του σημαντικού Στέλιου Γούτη ως Πατρίδης, ένας ηλικιωμένος ηθοποιός που γίνεται αντικείμενο χλευασμού και γελοιοποίησης από τους νεότερους συναδέλφους του. Εξίσου αξιόλογοι υποκριτικά στους ρόλους τους ο Γιώργος Ψάλτου και η Ειρήνη Κονίδου, που κερδίζουν τα βλέμματα των θεατών.

Η αυλαία πέφτει με το γραμμόφωνο να σιγοπαίζει άριες και την αγάπη τελικά να θριαμβεύει. Έντονα τα συναισθήματα και έκδηλη η συγκίνηση από ηθοποιούς και θεατές. Το χειροκρότημα μεγάλο, δυνατό και σπουδαίο, όπως σπουδαία είναι τούτη η δουλειά, καμωμένη με περίσσεια αγάπη και αφιερωμένη στον σπουδαίο Μάνο Ελευθερίου, που σίγουρα θα τους καμαρώνει από το πριγκηπικό του θεωρείο.

Στο χιόνι γράφω τ΄ όνομά μου, να μην λησμονηθεί η γενιά μου… Στον καιρό των χρυσανθέμων, των παλιών και των χαμένων, είδα την καταστροφή μου, όλα λάθος στη ζωή μου…

Ταπεινά ευχαριστώ!

Θεωρώ ότι «Ο Καιρός των Χρυσανθέμων» είναι απλά αριστουργηματικός στο σανίδι. Το παρελθόν άρρηκτα δεμένο με το παρόν και οι ήρωες ξεπηδούν απ’ τις σελίδες του βιβλίου, σαν μια άχρονη ομάδα που ταξιδεύει στο χρόνο αβίαστα και φυσικά.

Ταυτότητα παράστασης:

Παίζουν (αλφαβητικά):
Κώστας Κάππας, Αλίνα Κοτσοβούλου, Δημήτρης Μαύρος, Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου, Ολυμπία Σκορδίλη, Γιώργος Ψάλτου. Μαζί τους ο Στέλιος Γούτης και η Ειρήνη Κονίδου.

Θεατρική διασκευή: Αλίνα Κοτσοβούλου-Κίρκη Καραλή
Σκηνοθεσία: Κίρκη Καραλή
Art direction-σκηνικός χώρος: Σέργιος Κο
Κίνηση: Κωνσταντίνος Παπανικολάου
Ενδυματολογία: Μαργαρίτα Κωνσταντινίδου
Βεστιάριο: Εθνικό Θέατρο
Σχεδιασμός φωτισμών: Άλεξ Αλεξάνδρου
Ηχητικό περιβάλλον: Αλέξανδρος Κόνιαρης
Μουσική και στίχοι τραγουδιών παράστασης: Αλίνα Κοτσοβούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Clive Sargent
Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης
Οργάνωση παραγωγής: Λευτέρης Πλασκοβίτης
Προβολή-επικοινωνία παράστασης: Brainco S.A (υπεύθυνη project: Σταυρούλα Κεντιέ)

Με την υποστήριξη της ΕΥΔΑΠ.

Κάθε Δευτέρα και Παρασκευή στις 18:00
Από 19 Νοεμβρίου ως 21 Δεκεμβρίου 2018.

Τιμές εισιτηρίων: Προπώληση (μέχρι 18/11/2018): 10 ευρώ
Από 19/11/2018-προπώληση, άνεργοι, φοιτητές, ΑΜΕΑ: 12 ευρώ
Κανονικό: 15 ευρώ

«Άλφα-Ιδέα»
Πατησίων 37, Πολυτεχνείο,Κέντρο
Τηλ: 2105238742

«Ο Καιρός των Χρυσανθέμων» μοιάζει με ζωντανό έργο τέχνης, σμιλευμένο με αλληγορικές εικόνες, μαγικό ρεαλισμό και ποιητικό οίστρο που διαρκώς πάλλεται… σαν ένα άλμπουμ παλιών φωτογραφιών, στο οποίο ξεπροβάλλει με γλαφυρότητα η ατμόσφαιρα της Σύρου στα τέλη του 19ου αιώνα.